مطالعه آیکونوگرافی نگاره دختر و مار در بوستان (نمونه مورد مطالعه از آثار میرزا آقا امامی)

تمامی نگاره های خلق شده ادوار گوناگون نقشی همانند شناسنامه از فرهنگ و دین جوامع را در خود دارد. نگاره «دختر و مار در بوستان» نیز به عنوان یک اثر هنری مربوط به اوایل دوره پهلوی دارای مفاهیم ارزشمند بومی، فرهنگی و اعتقادی است که توانسته با بهره گیری از دانش نمادشناسی هنرمند مفهوم و مضمونی با ریشه های عمیق در اعتقادات مردمان خاورمیانه را در خود نگه دارد. این نگاره توسط میرزا آقا امامی نقاش اواخر قاجار و اوایل پهلوی ساخته شده که هم اکنون در موزه ملی هنرهای اصفهان قابل دسترس و مشاهده است. پیرو این روند هدف از این مطالعه دستیابی و ریشه یابی مفاهیم موجود در تصویرسازی مورد مطالعه از میرزا آقا امامی است. پرسش هایی که مطروح در این پژوهش مبتنی بر سوالات اصلی و فرعی چون، عنوان این نگاره تا چه حد بر اساس شناخت مفاهیم داخلی مورد نظر هنرمند انتخاب شده است؟ تصویرسازی نگاره «دختر و مار در بوستان» به چه مضمونی اشاره دارد؟ مفاهیم و مضامین به کار رفته در تصویرسازی نگاره «دختر و مار در بوستان» از چه منابع و تفکراتی ریشه گرفته است؟ است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی-تفسیری انجام شده و شیوه ای جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده است. نتایج حاکی از آن است که هنرمند در این آفرینش هنری، مطالعه خود را بر اساس داستان های اسطوره ای و مذهبی (خاورمیانه قبل و بعد از اسلام) مستند و فولکلوریک، ادبی و آثار نگارگری مکاتب گذشتگان نشان داده است که این داستان از اسطوره های بین النهرین و ایران باستان آغاز شده و تا مستندات دین اسلام راه خود را پیموده و بنا بر سطح فرهنگ و فهم جامعه واقع بینانه و کامل تر شده است. همچنین در مورد عنوان اثر نیز باید اشاره داشت که عنوان صرفا به واسطه وجود فرم دختر و مار در یک فضای بوستان انتخاب شده است و در صورت عدم انتخاب نام توسط هنرمند، به نگاهی سطحی برای نامگذاری اثر اشاره داشته، زیرا تمامی فرم های نمادی از داستان هبوط هستند.

کلیدواژه ها:

آیکونوگرافی ، میرزا آقا امامی ، نگارگری میرزا آقا امامی ، نگاره دختر و مار در بوستان