تحلیل ساختاری و تاریخی مسجد جامع شهر تاریخی دهدشت

مسجد جامع شهر تاریخی دهدشت (استان کهگیلویه و بویراحمد) واقع شده است. یکی از بزرگترین و مهمترین بناهای این شهر به شمار می رود که در شهرستان کهگیلویه (استان کهگیلویه و بویراحمد) است. به رغم اهمیت ویژه این مسجد درون ساختار شهری و نقش آن در تحولات سیاسی، اجتماعی و مذهبی شهر تاریخی دهدشت، اطلاعات چندانی از آن در دسترس نیست. پوشش و ویژگی های معماری آن طی یک قرن اخیر در اثر عوامل محیطی و انسانی و نیز عدم رسیدگی لازم، موجب شده بود که بماند و ناشناخته محیطی باقی بماند. با آغاز کاوش های اعتباری طی دهه ۸۰، وضعیت بنا و ویژگی های معماری آن تا حدود زیادی روشن شده که با مطالعه و بررسی آن می توان اطلاعات مهمی در مورد تاریخچه ساخت و سبک، معماری این مسجد به دست آورد. مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده مطالعات و مشاهدات میدانی و نیز بهره گیری از منابع کتابخانه ای و باستان شناسی دست یابد. بررسی ها نشان می دهد این مسجد، ضمن معرفی و مطالعه این مسجد، به درک بهتری از ساختار و ویژگی معماری و گسترش آن دست یابد. بررسی نشان می دهد مسجد از زمان ساخت طی چند مرحله مرمت و بازسازی قرار گرفته و پلان آن نیز دستخوش تغییر شده است که نهایتا به سبک مساجد گنبدخانه ای دوایه درآمده است. عدم کشف هرگونه شواهد مکتوب و کتیبه ای و عدم مستندنگاری یافته های باستان شناسی از مهمترین دلایلی است که تاریخ گذاری این مسجد را سخت و دشوار نموده است. با توجه به سبک معماری مسجد جامع شهر تاریخی دهدشت و قابل مقایسه بودن ویژگی های معماری آن با مساجد قرون ۵ و ۶ ه.ق می توان ساخت این مسجد را به قرون ۶ و ۵ ه.ق نسبت داد. همه آثار و شواهد موجود حاکی از آن است که احتمال سازه اولیه بنا را به قرون اولیه اسلامی و حتی پیش از اسلام تقویت می نماید و اظهار نظر قطعی در این مورد نیازمند کاوش های هدفمند باستان شناسی است.

کلیدواژه ها:

کهگیلویه و بویراحمد ، شهر تاریخی دهدشت ، مسجد جامع ، معماری