بررسی تاثیرات سن -دوره-نسلی بر مصرف سرانه چربی در ایران؛ کاربرد مدل چند سطحی خطی تقاطعی

اگرچه مطالعه تاثیرات همزمان سن-دوره-نسلی در مطالعات جمعیتی و سلامت از مدتها پیش رایج بوده، مشکل شناسایی مدل همیشه به عنوان مانعی سر راه تشخیص کامل تاثیرات مطرح بوده است. توسعه مدلهای چندسطحی و کاربرد آنها در بررسی تاثیرات سن-دوره-نسلی در چند سال اخیر، راه تازهای را گشوده تا بدون نیاز به اعمال هیچ نوع محدودیتی در مدلها، بتوان به بررسی دقیق تاثیرات همزمان سه عامل مذکور پرداخت. این مقاله با هدف معرفی نسخه خاصی از این مدلها، کاربردی از آن را در بررسی تحولات مصرف سرانه روغنهای خوراکی، به عنوان یکی از مهمترین اقلام غذایی مطرح در گذار جمعیتی-تغذیهای که بر سلامت جمعیت نیز تاثیر میگذارد، به بحث و بررسی گذاشته است. برای این منظور، اطلاعات هزینه و درآمد ۲۱۲۰۳۵ خانوار ایرانی در فاصله سال های ۸۵-۱۳۶۳ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتهها حاکی از افزایش پیوسته ی سرانه مصرف روغنهای خوراکی و تغییر الگوی مصرف آن در سالهای اخیر در ایران است. خانوارهای روستایی نسبت به شهری (از سال ۱۳۷۵ به بعد) و خانوارهای دارای سرپرست با تحصیلات پایین نسبت به بالا (از سال ۱۳۸۰ به بعد) سرانه مصرف چربی بالایی داشتهاند. در کنار تاثیرات قابلتوجه دورهای و نسلی، درآمد سرانه خانوار، سکونت روستایی و سن بالای سرپرست خانوار، تاثیر افزایشی معناداری بر مصرف سرانه چربی گذاشته اند. مجموعه این تحولات نیازمند توجه جدی در سیاست گذاری های مربوط به سلامت عمومی است.

کلیدواژه ها:

گذار جمعیتی ، گذار تغذیه ای ، سن ، دوره ، نسل ، چربی ، عوامل اقتصادی اجتماعی ، مدل دو سطحی ، هزینه و درآمد خانوار