تحلیل لالایی های شمال خراسان براساس نظریه مکتب فرانکفورت

لالایی یکی از انواع ترانه­های عامیانه است که مردمان اولیه برای بیان احساسات خود به کار گرفته­اند. این نوع ادبی چون مطابق با باور، فرهنگ، و شرایط اجتماعی و سیاسی مردم شکل گرفته است می­تواند انعکاس دهنده ابعاد مختلف فرهنگ، ساخت­های اجتماعی و فرهنگی و فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر زمانه باشد. به همین جهت نگارندگان به روش تحلیلی - توصیفی و با کمک نظریات متفکران مکتب انتقادی فرانکفورت به تحلیل لالایی­های شمال خراسان پرداختند که نتیجه پژوهش چند ویژگی برجسته را در این آثار آشکار می­کند. نخستین ویژگی پدرسالاری است. در صدای لالایی مادران قدرت زنان به چشم نمی­خورد و قدرتی نمایان است که فقط از آن مردان می باشد و زنان در این لالایی­ها کم منزلت­اند و کار پدر، مستقیم­ترین نمایش اقتدار سرمایه است. عنصر بعدی سلطه است که لالایی­ها نشان می­دهد باورهای فرهنگی رشد روانی زنان را متزلزل کرده و آنها را سلطه­پذیر و وابسته گردانیده است و این نوع سلطه در وجود زنان نهادینه شده است. موضوع بعدی چندهمسری که زنان نمی­توانند به صورت مستقیم به آن اعتراض کنند و لالایی­ها، اعتراض منفعلانه و خشم خاموش آنها را منعکس می­کنند زیرا در حکومت مطلقه مرد، سازمان­دهی تعداد افراد تحت قدرت رئیس خانواده است. نکته آخر این است که این نوع لالایی­ها با وجود بیان اعتراض منفعلانه زنان، به عنوان بخشی از فرهنگ عامه­ اساسا فاقد هرگونه توان بالقوه رهایی­بخش هستند و در آنها هیچ استقلال فکری و ابتکار جدیدی بروز پیدا نمی کند و در خدمت تحکیم روابط سلطه و تفاوت طبقاتی هستند.

کلیدواژه ها:

لالایی ، مکتب فرانکفورت ، فرهنگ عامه ، پدرسالاری ، سلطه