واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیه قرآن و سه حدیث نهج البلاغه (مطالعه موردی: بررسی ترجمه ها و تفسیرها و شروح برگزیده قرآن و نهج البلاغه)

همواره تعابیر کنایی یکی از اسلوب­های مهم بیانی در همه زبان­ها بوده است. قرآن­کریم و نهج­البلاغه که با زبان عرف عام با مردم سخن می­گویند، آکنده از این نوع از تعابیراند و یکی از عرصه های جولان ترجمه تعبیرهای آن­ها، برگردان کنایات قرآن و نهج­البلاغه به زبان فارسی محسوب می­شود؛ چراکه از بین گونه­های ترجمه­های ارتباطی یا معنایی که مترجمین برای تعابیر کنایاتی بهره برده­اند، نواقصی به چشم می­آید که محل بررسی و تبیین کننده ضرورت این پژوهه است. در این جستار، با روش توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتابخانه­ای، برخی از این دسته ترجمه­ها ارزیابی و معنای ارجح کنایه­ها تبیین می گردد و درفرجام نظر مفسران قرآن­کریم و شارحان نهج البلاغه درباره تعبیرهای توصیف و مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. براساس یافته های این پژوهش، کاربرد آرایه ادبی کنایه، جذابیت این متون را برای خواننده بالا برده و نقشی بی بدیل در انتقال پیام های قرآن کریم و نهج البلاغه دارد. همچنین در تعبیر کنایی آیه۴۲ سوره کهف، ترجمه دسته اول و در آیه ۱۸ سوره زخرف، ترجمه گروه دوم و در آیه ۱۰ قصص، ترجمه گروه سوم از مترجمان، صحیح ترین ترجمه ها می باشند. نیز در ارتباط با تعابیر کنایی در نهج البلاغه باید گفت در خطبه ۲ نهج البلاغه، همه ترجمه ها گویای مطلبی واحد هستند. در کلام قصار۱۴، مترجمان دسته دوم و سوم، با افزودن شروحی بر ترجمه عبارت کنایی، سعی در روشن­تر جلوه­نمودن ترجمه کنایه را دارند. در کلام قصار۱۶۰، ترجمه گروه دوم به عنوان ترجمه منتخب مطرح گردیده است.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، نهج البلاغه ، ترجمه و تفسیر ، بلاغت ، تعبیرهای کنایی