نماد «شب» در شعر مهدی اخوان ثالث بر مبنای نقد تخیل و نقد مضمون

شب در افکار عامه، واژه ای عادی به نظر می رسد اما بی شک چشم تیزبین شاعر حماسه های شکست ، نگاهی گذرا بدین واژه نخواهد انداخت؛ نگاه مهدی اخوان ثالث به پیرامون خویش، درآمیخته با سیاهی «شب های مرگ اندود» است. خوانش اشعار حماسی گونه و رویارویی با واژه های رازآلودش، ما را به کشف اسرار نهفته در ورای شعرش رهنمون می سازد. در دفاتر نقاشی های شاعرانه-اش، تصاویری جان می گیرد که حقیقت قلب وطن پرستی غصه دار را روایت می کند. در دنیای خیال-انگیزی که برای خود ساخته است، مدام «بهشت گمشده ی آریایی» و «شهر نقره ی مهتاب» را می جوید. با «مشت های آسمان کوب قوی» در «پایتخت این دژ آیین قرن پرآشوب»، همچنان در-جستجوی «مزارآباد شهر بی تپش» می گردد. زیر نگاه نگرانش، شب در «آن جنگل هول همچنان برجا»ست. اما آیا سرانجام درخواهد یافت «شب که می آید چراغی هست»؟ ازآنجا که «اخوان زبان زمانه است»، پس رهسپار هزارتوی شعر غمگین و نومیدانه ی او می گردیم تا با گذر از پیچ و خم ها و تاریکی ها به آن سوی شعرش برسیم؛ حقیقت تفکرات مردی را ببینیم که « مرثیه گوی وطن مرده خویش» نام گرفته است. این پژوهش در جستجوی دست یافتن به «آفاق و اسرار عزیز شب»، در اشعار اخوان ثالث است در حالی که به رویکرد نقد مضمون گاستون باشلار متمایل می باشد که سعی در ترکیب علم و خیال داشت. نقد تخیل، دریچه ای است برای ورود به دشت وسیع نقد مضمون که از خلال نوشته های شاعر درتکاپوی رسیدن به عمق ضمیر آفریننده اش بود. از میان مضامین بی شمار دنیای نمادین اخوان، شب از خلال اشعار «در این همسایه ۱» و «شب که شد» برگزیده شده است

کلیدواژه ها:

شب ، اخوان ، باشلار ، جامعه ، مضمونی