تحلیل نقادانه دیدگاه های کلامی شریف رضی درباره خداوند در کتاب تلخیص البیان عن مجازات القرآن

سال انتشار: 1404
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 51

فایل این مقاله در 17 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JPRR-23-1_009

تاریخ نمایه سازی: 1 اردیبهشت 1404

چکیده مقاله:

شریف رضی، ادیب و عالم نامدار شیعی در سده چهارم که بیشتر به جهت تدوین نهج البلاغه شهرت دارد، تفسیر بزرگی بر قرآن کریم با عنوان حقائق التاویل فی متشابه التنزیل دارد که گزیده ای از آن را در کتاب تلخیص البیان عن مجازات القرآن به ودیعت نهاده است. از آنجا که او در علم کلام شاگرد قاضی عبدالجبار همدانی بود و با آرای معتزله آشنایی کامل داشت، آیات موهم تشبیه، تجسیم و تجویر را بنا بر مشرب معتزلی تاویل می کرد. در این مقاله ضمن پی جویی دیدگاه های کلامی او درباره افعال و صفات خداوند، تلاش می کنیم با توجه به دیدگاه های رقیب، نظرات او را به خصوص درباره دامنه مجاز در تفسیر آیات قرآن کریم در سنجه نقد قرار دهیم. بر این پایه مهم ترین مواردی که در عقل گرایی اعتزالی شریف رضی مغفول بوده و موجب افراط او در تاویل شده، عبارت اند از: امکان حمل بر استعاره تمثیلیه و تفسیر تمثیلی، تفسیر بر اساس حقیقت باطنی عالم، و تفسیر با توجه به روح معنا.

کلیدواژه ها:

شریف رضی ، تلخیص البیان عن مجازات القرآن ، تاویل ، حقیقت باطنی عالم ، نظریه روح معنا

نویسندگان

امیر ذوقی

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • ابن خلکان، احمد بن محمد. ۱۹۷۸. وفیات الاعیان. به کوشش ...
  • ابن عاشور، محمد طاهر. ۱۴۲۰ ق. التحریر و التنویر المعروف ...
  • ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. ۱۴۱۱ ق. تفسیر غریب القرآن. ...
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. ۱۴۰۸ ق. روض الجنان و ...
  • اشعری، علی بن اسماعیل. ۱۹۸۰. مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین. ...
  • پاکتچی، احمد. ۱۳۸۵. «اسماء و صفات. تکمله - صفات الهی ...
  • جرجانی، عبدالقاهر. ۱۹۵۴. اسرار البلاغه. به کوشش هلموت ریتر. استانبول: ...
  • جوادی آملی، عبدالله. ۱۳۷۸ به بعد. تسنیم: تفسیر قرآن کریم. ...
  • حسن بصری. ۱۹۳۳. «رساله الحسن البصری الی عبدالملک بن مروان». ...
  • خطیب بغدادی، احمد بن علی. ۱۴۲۲ ق. تاریخ مدینه السلام. ...
  • خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن. ۱۳۹۵ ق. الایضاح فی علوم ...
  • الرد علی الجهمیه و الزنادقه. منسوب به احمد بن حنبل. ...
  • رضی الدین استرآبادی، محمد بن حسن. ۱۴۰۲ ق. شرح شافیه ...
  • زمخشری، محمود بن عمر. ۱۴۰۷ ق. الکشاف. به کوشش محمد ...
  • شریف رضی، محمد بن حسین. ۱۴۰۶ ق. حقائق التاویل فی ...
  • شریف رضی، محمد بن حسین. ۱۴۳۲ ق. تلخیص البیان فی ...
  • شریف رضی، محمد بن حسین. بی تا. المجازات النبویه. به ...
  • شیواپور، حامد. ۱۳۹۴. نظریه روح معنا در تفسیر قرآن. قم: ...
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. ۱۳۶۳. مفاتیح الغیب. به کوشش ...
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین. ۱۳۹۰ ق. المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه ...
  • طبرانی، سلیمان بن احمد. ۲۰۰۸. التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم. ...
  • طوسی، محمد بن حسن. ۱۴۳۰ ق. التبیان فی تفسیر القرآن. ...
  • غزالی، محمد بن محمد. ۱۴۰۶ ق. «مشکاه الانوار». صص. ۵-۴۷، ...
  • فراء، یحیی بن زیاد. ۱۴۰۰ ق. معانی القرآن. به کوشش ...
  • فیض کاشانی، محمد بن مرتضی. ۱۳۸۷. الصافی فی تفسیر القرآن. ...
  • قاسم پور، محسن، و محمدحسن لواسانی. ۱۳۹۵. «عقل گرایی در ...
  • قاسمی، محمد جمال الدین. ۱۳۹۸ ق. تفسیر القاسمی المسمی محاسن ...
  • قاضی عبدالجبار بن احمد همدانی. ۱۳۸۶ ق. متشابه القرآن. به ...
  • قربان پور، حمید، مهدی جلالی، و محمدحسن رستمی. ۱۳۹۶. «عقل ...
  • واحدی، علی بن احمد. ۱۴۱۵ ق. الوجیز فی تفسیر الکتاب ...
  • Gimaret, Daniel. ۱۹۹۳. "Muʽtazila." Pp. ۷۸۳-۷۹۳, in The Encyclopaedia of ...
  • Grant, Robert M. & David Tracy. ۱۹۸۴. A Short History ...
  • Stiver, Dan R. ۱۹۹۶. The Philosophy of Religious Language: Sign, ...
  • Wolfson, Harry Austryn. ۱۹۷۶. The Philosophy of the Kalam. Massachusetts/London: ...
  • نمایش کامل مراجع