ارائه سازوکارهای موثر برمشارکت بهره برداران درمدیریت آب کشاورزی

امروزه کشورهای موفق در مدیریت آب کشاورزی، سعی کرده اند با «کاهش تصدی گری» و «انتقال مدیریت آب کشاورزی به بهره برداران» چالشهای موجود در این بخش را مدیریت کنند. در ایران، با وجود تجربههای ارزنده نظام بهره برداری سنتی، ایجاد نظام کارآمد متکی بر تشکل های آب بران، از موفقیت قابل توجهی برخوردار نبوده است. هدف پژوهش حاضر، شناخت دقیق عوامل موثر بر مدیریت مشارکتی آب کشاورزی، زمینه ها، انگیزه ها و موانع آن و در نهایت ارائه سازوکارهای اجرایی در کشور است. به این منظور با استفاده از منابع کتابخانه ای (جمعا ۷۸ مورد طی بازه سالهای ۱۴۰۳-۱۳۴۹) به کدگذاری و مقوله بندی مفاهیم به روش تحلیل محتوای کیفی و سپس ارائه یک مدل مفهومی پرداخته شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد، مهم ترین دلایل عدم موفقیت در مدیریت مشارکتی آب، فقدان باور و اعتقاد در سطح ملی و نبود اراده لازم در نهادهای تصمیم گیر برای ساماندهی تشکل ها، غالب بودن رویکرد فن سالارانه در بخش آب کشور، مشخص نبودن جایگاه قانونی و حقوقی تشکل های آب بران، توانمندنبودن تشکل ها در جنبه های فنی، مالی، اقتصادی، حقوقی و فرهنگی برای مسئولیت پذیری، عدم ثبات سیاست های حمایتی در ایجاد و ساماندهی تشکل ها و ضعف هماهنگی بین سازمان های تصمیم گیر در ارتباط با تشکل ها در سطح ملی و محلی بوده است. برای نهادینه کردن مدیریت مشارکتی آب، تشکیل و رسمیت دادن به جامعه/تعاونی های آب بران و واگذاری وظایف و اختیارات مطابق با برنامه هفتم پیشرفت کشور، تعریف شفاف خدمات موردنیاز و ارائه آن، مشارکت و پاسخگویی متقابل بین دولت و ذی نغعان و در نهایت استقرار نظام پشتیبانی تقاضامحور بر پایه مشارکت در هزینه ها ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

ذینفعان ، مدل مفهومی ، حکمرانی آب ، جامعه آب بران ، مدیریت آبیاری مشارکتی