بررسی روابط بینامتنی در ترجمه بی نشانه های فیلم 'ملک سلیمان' از متون قرآن و تورات

تفسیر و تبیین آثار هنری صرفا نمی تواند به خود اثر، مجزا از سایر متون بپردازد. زیرا هیچ اثری به عنوان یک متن، نمی تواند وجودی مستقل از سایر متون داشته باشد. بینامتنیت با مطالعه ساختار متون، روابط و اثرات میان آنها را مورد بررسی قرار می دهد. یاکوبسن ترجمه را که از مفاهیم زیر مجموعه بینامتنیت است، استحاله و تغییر شکل نشانه های کالمی به نشانه های غیرکالمی می داند. وی با دسته بندی ترجمه به انواع درون زبانی، بین زبانی و بینامشانه ای، نشانه شناسی را وارد عرصه گسترده تری نموده است. اقتباس سینمایی، مصداق بارزی از ترجمه بینامتنه ای است چرا که داستان فیلم از یک نظام نشانه ای به نظام یا نظام های نشانه ای دیگر تبدیل شده است. نوشتار حاضر با تکیه بر نظریه بینامتنیت و رویکردهای توصیفی-تحلیلی، به دنبال این هدف است که میزان بهره گیری فیلم 'ملک سلیمان' از پیش متن های قرآن و تورات را بررسی نموده، چگونگی ترجمان نشانه های کالمی به تصویری، در رسانه سینما را بازیابی نماید و پاسخ به این پرسش دهد که فیلم ساز، چگونه از متن های قرآن و تورات در ساخت این فیلم بهره برده و کدام متن سهم بیشتری دارا است. از مقایسه ای نیز سه اثر چنین برمی آید که 'فیلم ملک سلیمان'، به عنوان متن اصلی اقتباس شده از چندین پیش متن، از جمله 'قرآن' و 'تورات'، دارای تعدادی مفاهیم مشترک و غیرمشترک با این دو است. سیر روایی فیلم، بیشترین اقتباس را از آیات قرآن داشته، مفاهیم مقتبس از تورات کمتر است. سایر مفاهیم به اذعان گروه نویسندگان فیلمنامه برگرفته از روایات و همچنین خالقیت فیلمساز در ارائه متن نهایی به مخاطب است. ترجمان از نوع گفتار، به تصویر و کالم است و بخش عمده ای از مفاهیم به صورت بازآفرینی کالمی ارائه می شود.

کلیدواژه ها:

بینامتنیت ، ترجمه بین نشانه ای ، اقتباس ، قرآن ، تورات ، فیلم سینمایی ملک سلیمان