خوانش جامعه شناسانه راحه الصدور و آیه السرور راوندی با تکیه بر بعد تشریحی نظریه ساخت گرایی تکوینی لوسین گلدمن

ساخت­گرایی تکوینی شاخه­ای از جامعه­شناسی ادبیات است که لوسین گلدمن آن را بر اساس نظریات گئورک لوکاچ، مارکس، هگل و ژان پیاژه بنا نهاد. وی در این روش به بررسی ساختارهای معنادار متون و آثار و چگونگی پدید آمدن این ساختارها بر اساس پس زمینه­های تاریخی آن ها می­پردازد و به وحدت میان صورت و محتوا تاکید دارد. بر پایه دیدگاه ایشان چون انسجام هر اثر ادبی مربوط به جهان نگری طبقات است؛ از این رو، باید همواره کوشید تا رابطه ساخت درونی اثر را با ساخت فکری طبقه اجتماعی نویسنده دریافت. علاوه بر این، می­توان گفت که ساخت­گرایی تکوینی اصولا به بررسی منش تاریخی و اجتماعی و دلالت­های عینی متاثر از گروه اجتماعی در زندگی عاطفی و عقلانی آفریننده اثر می­پردازد. پس در این شیوه به جای توصیف، تشریح محتوای اثر ادبی مورد مداقه قرار می­گیرد. به هر روی، پژوهش حاضر بر این مسئله متمرکز است: آگاهی­های ذهنی و طبقاتی برآمده مقتضیات تاریخی و اجتماعی حاکم در دوره راوندی در چه سطحی و با چه کیفیتی در معناداری ساختار و تکوین راحه­الصدور موثر بوده است؟ به­ طورکلی، یافته های این پژوهش نشان می­دهد که راوندی به طور ناآگاهانه تحت تاثیر گفتمان­های عصر سلجوقی بوده است و شاخص­های جامعه­شناسی گلدمن در تکوین و انسجام فکری راحه­الصدور و معنادار کردن ساختار آن موثر بوده اند و راوندی نیز توانسته است جهان بینی، ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوره سلجوقی را به درستی براساس شرایط تاریخی و اجتماعی آن دوره بیان کند.

کلیدواژه ها:

ساخت گرایی تکوینی ، راحه الصدور ، جهان نگری طبقات ، دلالت ها