بررسی شمایل نگارانه و شمایل شناسانه نگاره دربند کشیدن ضحاک اثر سلطان محمد

شمایل نگاری یا انگاره پژوهی به همراه شمایل شناسی یکی از روشهای بررسی نگارهها است. این شیوه پژوهش در ایران نو بنیاد بوده یه صورتی که هنوز واژه معادل دقیقی برای کلماتی چون Iconography وجود ندارد. یکی از مطرح ترین شیوههای بررسی شمایل نگارانه و شمایل شناسانه، شیوه اروین پانفسکی است. بر اساس این شیوه ابتدا نگاره به از لحاظ ساختار صوری و سبک شناسی بررسی می شود. سپس ارجاعات تاریخی و ادبی نگاره بررسی می شود و در نهایت تالش می شود معنای پنهان چون مضامین اسطوره ای، معناشناسی و نشانهشناسی بررسی می شود. در این پژوهش نگاره در بند کشیدن ضحاک اثر سلطان محمد نگارگر برجسته مکتب نگارگری تبریز قزلباش از نگارههای شاهنامه شاه تهماسبی قرن دهم هجری به شیوه شمایل نگاری بررسی خواهد شد. لذا تالش خواهد شد این نگاره بر اساس سه مرحله یاد شده یعنی توصیف پیش شمایل نگارانه، تحلیل شمایل نگارانه و تفسیر شمایل شناسانه مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس این پژوهش چنین به نظر می رسد که حکومت صفوی با حمایت از مصورسازی شاهنامه سعی القای همانند سازی اسطوره فریدون با شاه تهماسب سعی در تبلیغ و تبیین جایگاه وی به عنوان صاحب فر شاهان باستان و پیروزمند میدان و در بند کشاننده دشمنان داشته اند و در این راه سعی تمام برای استفاده از کلیه نمادها و نشانهها برای تطبیق سلسله صفویه با اساطیر ایران، مندرج در شاهنامه داشتهاند.

کلیدواژه ها:

شمایل نگاری ، شاهنامه فردوسی ، مکتب تبریز قزلباش ، فریدون ، شاه تهماسب اول صفوی