بررسی تحلیلی نقش ادراکات اعتباری در فرایند عمل از منظر علامه طباطبایی (ره)

مشهور فلاسفه مسلمان، صدور فعل اختیاری انسان را فرایندی چندمرحله ای دانسته و هر مرحله را یک «مبدا» می نامند. این مراحل اجمالا عبارت اند از: مبدا علمی، مبدا شوقی، مبدا عملی. علامه طباطبایی (ره) معتقد است که صدور فعل اختیاری به صرف این مبادی ضروری نمی شود، بلکه نوع خاصی از ادراک و اذعان لازم است تا صدور فعل از انسان ضرورت یابد. ایشان نام این سنخ از ادراکات را «ادراکات اعتباری»، «آراء اعتباری»، یا «علوم عملی» نهاده اند. این مقاله، به هدف پاسخ به این سوال که از نظر علامه (ره)، ادراک اعتباری دقیقا در چه مرحله ای از فرایند عمل قرار داشته و چه نسبتی با صدور فعل اختیاری دارد، با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای سامان یافته است. در راستای تحلیل جانمایی دقیق ادراک اعتباری در مبادی عمل از نظر ایشان، یافته های پژوهش نشان می دهد برخی از عبارات علامه (ره) چنین دلالت می کند که ایشان ادراک اعتباری را موخر از مبدا شوقی و به‎نحوی متاثر از آن می داند، درحالی‎که از برخی عبارات دیگر می توان برداشت کرد که ادراک اعتباری، جزء اخیر مبدا علمی و مقدم بر مبدا شوقی است.

کلیدواژه ها:

ادراک اعتباری ، مبادی فعل اختیاری ، فلسفه عمل ، فرایند عمل ، علامه طباطبایی