زمان برداشت و تنوع ژنتیکی: راهبردهایی برای گزینش زودهنگام در اصلاح چغندرقند

سابقه و هدف: این مطالعه به بررسی تاثیر زمان های مختلف برداشت بر عملکرد و کیفیت رقم های مختلف چغندرقند می پردازد. با ارزیابی عملکرد رقم های متفاوت در زمان های مختلف برداشت، هدف این تحقیق تعیین این بود که آیا ارزیابی های کمی و کیفی اولیه می توانند نتایج نهایی را به دقت پیش بینی کنند یا خیر. تایید این فرضیه می تواند به طور قابل توجهی به برنامه های اصلاحی با انتخاب زودهنگام، در نتیجه سرعت بخشیدن به توسعه رقم های چغندرقند با عملکرد و کیفیت بالا کمک کند.مواد و روش ها: در این تحقیق ۱۳ رقم چغندرقند در پنج تاریخ برداشت (مرداد تا آبان هر ۲۰ روز یک بار) به مدت دو سال زراعی در قالب طرح کرت های خردشده به صورت طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس مرکب با فرض اثر تصادفی برای سال و اثر ثابت برای رقم و تاریخ برداشت انجام شد. میانگین اثرات اصلی و برهمکنش آن ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مقایسه شد. برای ارزیابی پتانسیل گزینش زودهنگام رقم ها از تجزیه رگرسیون استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج، اثرات اصلی سال، رقم و تاریخ برداشت و نیز برهمکنش های بین تاریخ برداشت- سال و تاریخ برداشت- رقم در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج، بیش ترین میزان عملکرد شکر سفید به برداشت پنجم سال ۱۴۰۱ با میانگین ۳۶/۱۱ تن در هکتار اختصاص یافت؛ کمترین مقدار صفت مذکور متعلق به برداشت اول در سال ۱۴۰۲ با میانگین عملکرد ۷۵/۲ تن در هکتار بود. نتایج مربوط به مقایسه میانگین برهمکنش تاریخ برداشت- رقم حاکی از برتری رقم های یلدا و حسنا به ترتیب در تاریخ های برداشت پنجم و چهارم با میانگین عملکرد ۴۴/۱۲ و ۱۴/۱۲ تن در هکتار بود. پس از آن ها، رتبه های بعدی بیشترین عملکرد به رقم های روبینا و شکوفا برداشت شده در تاریخ های برداشت چهارم و پنجم اختصاص یافت. تجزیه رگرسیونی موید رابطه خطی معنی دار بین شرایط محیطی و عملکرد در سطح احتمال یک درصد بود. این رابطه خطی نشان داد که با افزایش شاخص محیطی، در درجه اول به دلیل تاخیر در زمان برداشت افزایش متناظر در عملکرد شکر وجود دارد. این الگو نشان دهنده واکنش قابل پیش بینی و یکنواخت عملکرد شکر است. برهمکنش رقم- محیط (خطی) در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد که حاکی از آن است که اگرچه عملکرد از روند خطی تبعیت می کند، اما شیب خط رگرسیونی رقم های آزمایشی در سال ها و تاریخ های برداشت مختلف با یکدیگر متفاوت است. میانگین مربعات مربوط به انحراف از خط رگرسیونی غیر معنی دار بود. غیر معنی دار شدن این اثر حاکی از آن است که مقادیر مربوط به عملکرد شکر سفید رقم های آزمایشی کاملا در اطراف خط رگرسیونی قرار دارند و واکنش یک رقم در طول تغییرات خطی سال ها و تاریخ های برداشت مختلف دارای نوسان نمی باشد. در واقع با وجود پیچیدگی های ناشی از برهمکنش ژنوتیپ- محیط (خطی)، واکنش رقم ها به تغییرات سال ها و تاریخ های برداشت مختلف نامنظم نیست، بلکه در اطراف خط رگرسیون پایدار است. تجزیه همبستگی اسپیرمن نتایج حاصل از تجزیه رگرسیونی را تایید می کند و نشان می دهد که عملکرد کمی و کیفی در مراحل اولیه را نمی توان به عنوان پیش بینی کننده قابل اعتماد عملکرد نهایی در نظر گرفت، مگر اینکه تاریخ برداشت تا اوایل مهرماه به تعویق افتد.نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که ارزیابی های اولیه عملکرد برای انتخاب اولیه قابل اعتماد نیستند. تاخیر در گزینش تا مهرماه اعتبار تصمیمات اصلاحی را افزایش می دهد و از انتخاب رقم های با پتانسیل ژنتیکی بهینه برای عملکرد بالا اطمینان حاصل می کند. این رویکرد به اصلاح کنندگان اجازه می دهد تا تصمیمات آگاهانه تری اتخاذ کنند که در نهایت منجر به توسعه رقم های چغندرقند با عملکرد کمی و کیفی بالا شود. با درک تعاملات بین عوامل ژنتیکی و محیطی، اصلاح کنندگان می توانند اثربخشی راهبرد های خود را بهبود بخشند و در نتیجه به شیوه های کارآمدتر کشت چغندرقند کمک کنند.

کلیدواژه ها:

بلوغ ، پتانسیل ژنتیکی ، دوره رشد ، رابطه خطی ، عملکرد شکر