ملاصدرا و تهافت نظر در مسئله موطن نفوس جزئی در قوس نزول

هدف این مقاله بررسی دو دیدگاه به ظاهر متناقض درخصوص موطن نفوس جزئی از منظر ملاصدراست. به نظر می­رسد که، در سلسله مباحث مربوط به علم­النفس فلسفی که توسط ملاصدرا طرح شده است، مسئله موطن نفوس جزئی در قوس نزول از مبانی یکسانی برخوردار نیست و می­توان دو دیدگاه متفاوت از وی احصا کرد. براساس رویکرد نخست، که مبتنی بر حرکت جوهری است، نفوس جزئی حادث به حدوث ابدان جزئی هستند و لذا عالم ماده موطن نخستین هردوی آن­ها در قوس نزول است و نفوس جزئی، قبل از عالم ماده، هیچ سابقه تحقق ندارند، مگر به صورت نفس کلی در اعیان ثابته. اما براساس دیدگاه دوم، که مبتنی بر وحدت تشکیکی خاص­الخاصی است، وی معتقد است که انسان یک حقیقت واحد با چهار مرتبه «انسان لاهوتی، انسان جبروتی، انسان ملکوتی و انسان ملکی» است و انسان، جدای از تحقق، به صورت نفس کلی در عالم عقل (جبروت)، به صورت نفوس جزئی و به کثرت عددی در عالم مثال موجود بوده و ارواح جزئی، هیچ گاه به عالم ماده هبوط نمی­کنند.

کلیدواژه ها:

ملاصدرا ، هستی شناسی ، قوس نزول ، موطن ، نفوس جزئی