تاثیر قارچ تریکودرما و بسترهای مختلف کشت بر برخی ویژگی های رشدی، میزان عناصرغذایی و اجزای اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.)

سابقه و هدف: مرزه (Satureja hortensis L.) گیاهی معطر از تیره نعناعیان بوده و با داشتن ترکیب هایی از قبیل تیمول و کارواکرول به عنوان ترکیب های آنتی اکسیدان و ضدمیکروب در صنایع مختلف ازجمله صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود. کودهای زیستی مانند قارچ های میکوریز و تریکودرما در مقایسه با کودهای شیمیایی دارای مزیت هایی ازجمله عدم تولید مواد سمی در چرخه غذایی، اصلاح خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، مقرون به صرفه بودن و قابل پذیرش از نظر زیست محیطی می باشد. گونه های قارچ تریکودرما با سازوکارهای خاصی ازجمله کنترل بیولوژیکی بیماری های خاک با تولید و فعالیت آنزیم ها، تولید آنتی بیوتیک ها و نفوذ به بدن قارچ های بیماری زا باعث تحریک و افزایش رشد گیاه می شوند.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر قارچ تریکودرما (Trichoderma harzianum) بر شاخص های رشدی، عملکرد و اجزای اسانس گیاه مرزه در بسترهای کشت آلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در گلخانه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. فاکتور اول بستر کشت در سه سطح، شامل ۱- مخلوط خاک و ماسه (شاهد) و ۲- مخلوط خاک و ماسه همراه با ۳۰ درصد کمپوست قارچ مصرف شده ۳- مخلوط خاک و ماسه همراه با ۳۰ درصد ورمی کمپوست بودند و فاکتور دوم در دو سطح، ۱- تلقیح با قارچ T. harizanum T۲۲ و بدون تلقیح (شاهد) بود. به منظور ایجاد زهکش مناسب، ابتدا ۲ سانتی متر شن درشت در ته گلدان ها ریخته شد. سپس بذرهای مرزه در گلدان های کوچک کشت شده و گیاهان در مرحله دو تا سه برگ حقیقی به گلدان های اصلی منتقل شدند. سایر مراقبت های رشد از قبیل آبیاری و وجین علف های هرز روی آنها انجام شد. در پایان آزمایش، صفات رویشی (ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک ساقه و ریشه، تعداد و طول شاخه فرعی)، صفات فیزیولوژیکی (شاخص سبزینگی)، عناصرغذایی N، K، P، Mg و Zn استخراج و آنالیز اسانس تعیین گردید.نتایج: نتایج نشان داد که اثرهای ساده کودهای آلی و قارچ تریکودرما بر شاخص های رشد رویشی و صفات کیفی نسبت به شاهد معنی دار بود. به طوری که بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی (۴.۸۲ گرم)، (۸۴.۸۷ گرم)، به ترتیب در تیمارهای ورمی کمپوست و مایه کوبی با تریکودرما حاصل گردید. بیشترین مقدار شاخص کلروفیل (۲۶.۸۶) در تیمار مایه کوبی با قارچ و ورمی کمپوست، بیشترین محتوای عناصر فسفر (۳۶۰۶.۳ میلی گرم در کیلو گرم)، نیتروژن (۲.۵۵ درصد)، منیزیم (۵۵/۶۴ میلی گرم در کیلو گرم) در تیمار مایه کوبی با قارچ تریکودرما و در تیمار بسترهای آلی بیشترین میزان عناصر روی (۴۷.۸۷ میلی گرم در کیلوگرم) نیتروژن (۳.۰۶ درصد) و فسفر (۴۱۴۳ میلی گرم در کیلوگرم) در کاربرد ورمی کمپوست بدست آمد. بیشترین میزان کارواکرول (۷۱.۹۰ درصد) در تیمار مایه کوبی با قارچ تریکودرما و بیشترین (۰.۵۹۹ میلی لیتر در گلدان) عملکرد اسانس در تیمار مایه کوبی با قارچ تریکودرما، همراه با بستر حاوی ورمی کمپوست حاصل گردید.نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده، بستر آلی و قارچ تریکودرما می توانند به عنوان بستر و کود مناسبی برای افزایش عملکرد در کشت ارگانیک مرزه معرفی شوند.

کلیدواژه ها:

اسانس ، بستر آلی ، قارچ تریکودرما ، مرزه