بررسی محتوایی رساله های دکتری معماری با محوریت مسکن و محله

اهداف و پیشینه: پژوهش ها و ارزیابی های گسترده ای در حوزه برنامه ریزی و طراحی مسکن و محله تا کنون صورت پذیرفته است، این موضوع نشان از اهمیت آشکار و نگاهی آسیب شناسانه در این حوزه دارد. با این دیدگاه، رساله دکتری معماری را می توان به مثابه پژوهش علمی و روش مندی قلمداد کرد که می تواند برای حل مسائل و کاستی های موجود در حیطه مسکن و محله به کار آید؛ به این منظور، بررسی محتوایی رساله های دکتری معماری با محوریت مسکن و محله مد نظر است؛ تاکید بر جنبه کاربردی رساله هاست و همچنین می تواند به مسیر پژوهش های آتی در این حوزه یاری رساند.مواد و روش ها: در پژوهش حاضر از راهبردی ترکیبی (کمی و کیفی) با رویکردی تحلیلی  توصیفی بهره برده شده و در چهار گام رساله های دکتری معماری با محوریت مسکن و محله بررسی محتوایی شده اند؛ در گام نخست پیشینه پژوهش بررسی و در مرحله بعد رساله ها (۲۱ رساله تمام متن و ۲۲ رساله چکیده) تحلیل محتوایی گردیده اند. بازه زمانی رساله های تحلیل شده از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۹ و اتمام رساله ها در دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی ایران بوده است. گام سوم پژوهش نیز شامل ارزیابی پدیدآورندگان رساله ها (۳۲ نفر) در راستای تکمیل مرحله دوم بوده که به این منظور پرسش نامه ای با توجه به اهداف و پرسش های پژوهش طراحی گردید و پس از آن برای تحلیل داده های حاصل شده، از نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ بهره گرفته شده، و در انتها راهبردها و استراتژی هایی تبیین گردیده است.نتایج و جمع بندی: یافته ها حاکی از آن است که در اکثر رساله ها، مولفه ها و راهکارهای عملی متناسبی با توجه به موضوع و رویکرد اتخاذ شده است که می توان از آنها در جهت رفع نقصان ها و مسائل موجود در مسکن و محله بهره گرفت؛ لیکن تا کنون مورد بهره برداری و حمایت تصمیم گیرندگان شهری نبوده اند. بنابر یافته ها، اکثر رساله ها در ادامه و توسعه رساله های پیشین صورت نگرفته اند که این مسئله را می توان یک نقطه ضعف قلمداد کرد. بر پایه تحلیل و ارزیابی صورت گرفته در این پژوهش، می توان بیان داشت که غالب رساله های دکتری بررسی شده، دارای یافته ها و نتایج قابل توجهی هستند که می توان آنها را با سیاست هایی که از سوی دانشگاه (با عنوان مبدل و میانجی) اتخاذ می گردد، به لحاظ کاربردی در حوزه عمل به کار گرفت. همچنین راهبردها و استراتژی هایی در دو بعد «فرایند آموزشی و پژوهشی در دانشگاه ها» و «کاربرد رساله ها و رویکرد آنها» به منظور کاربردی کردن بیشتر رساله ها و نیز به کارگیری آنها از سوی تصمیم گیرندگان، محققان، برنامه ریزان و طراحان در این پژوهش پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

رساله های دکتری معماری ، کاربرد رساله ها ، تحلیل محتوا ، مسکن ، محله