تحلیل حقوقی و قانونی نقش شهرداری در حفاظت از محیط زیست شهری

حفاظت از محیط زیست شهری به عنوان یکی از وظایف اساسی مدیریت شهری، در نظام حقوقی ایران به موجب اصول قانون اساسی و قوانین موضوعه بر عهده شهرداری ها نهاده شده است. ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، تکالیف گسترده ای را در حوزه ایجاد فضای سبز، مدیریت پسماند، کنترل آلودگی و ساماندهی مشاغل مزاحم تعیین کرده و در کنار آن، ماده ۹۲ همین قانون، شهرداری را مسئول اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از آلودگی هوا دانسته است. با این حال، بررسی نظام حقوقی ایران نشان می دهد که این تکالیف به دلیل تعارض صلاحیتی میان شهرداری و نهادهای متولی، ضعف ضمانت اجراهای حقوقی و ابهامات موجود در تعیین حدود مسئولیت شهرداری ها، کارایی لازم را نداشته است. این پژوهش با هدف تحلیل حقوقی و قانونی نقش شهرداری در حفاظت از محیط زیست شهری، ضمن بررسی مقررات ملی و مقایسه تطبیقی با نظام های حقوقی دیگر، به تبیین چالش های اجرایی موجود می پردازد. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای و مروری بر مبانی نظری، قوانین و مقررات ملی و بین المللی، آرای قضایی و رویه های حقوقی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در نظام حقوقی ایران، خلاهای قانونی در زمینه مسئولیت مدنی و کیفری شهرداری ها در قبال تخلفات زیست محیطی، عدم تعریف ضمانت اجراهای مشخص برای تکالیف قانونی و نبود هماهنگی میان نهادهای اجرایی، از مهم ترین موانع اجرای موثر مقررات حفاظت از محیط زیست شهری است. در نتیجه، هرگونه اصلاح تقنینی در این حوزه، مستلزم تدوین سازوکارهای اجرایی دقیق، تبیین شفاف حدود صلاحیت شهرداری ها و پیش بینی ضمانت اجراهای موثر برای تضمین اجرای قوانین زیست محیطی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

آلودگی شهری ، حقوق محیط زیست ، شهرداری ، مسئولیت قانونی