نقش نمادین گل لاله در منسوجات عثمانی با رویکرد جامعه شناسی تاریخی

در طول تاریخ، بسیاری عناصر طبیعی به واسطه باورها به نماد و معرف یک فرهنگ بدل شدهاند. از این میان می­توان به گل لاله اشاره کرد که به تدریج به نقش مایه­ای تزئینی در هنر عثمانی و در نهایت به نماد این امپراطوری بدل می­گردد و نام خود را به باشکوه­ترین دوران امپراطوری یعنی"عصر لاله"می­دهد. هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه نقش مایه لاله در منسوجات عثمانی با تکیه بر راهبرد جامعه­شناسی تاریخی تدا اسکاچپول، یعنی جستجوی نظم علی در وقایع پیوسته تاریخی و اجتماعی است که با روش توصیفی- تحلیلی و با اتکا به داده­های کتابخانه ای، متون و آثار تاریخی به آن پرداخته و در صدد کشف دلایل بازنمایی نقش مایه لاله در منسوجات عثمانی، به ویژه عوامل  تاریخی و اجتماعی آغاز آن در دوران سلطنت سلیمان قانونی است. یافته­ها نشانگر آن است که به رغم اقتباس نقش لاله از طبیعت، توسعه و تنوع آن در قالب نقوش تزئینی، به مرور آن را به گل محبوب سلاطین عثمانی و نمادی برای دربار آنها بدل کرده ­است و به دلیل حمایت دربار و به واسطه محدودیت کاربرد نقوش جانوری و انسانی، توسط سلیقه و ذوق هنرمندان، تنوع تزئینی یافته است و این منسوجات نقش و کاربردی تبلیغاتی به­ عنوان نمادی از قدرت و شکوه امپراطوری داشته­اند. توالی تاریخ رخدادها در یک زنجیره علی، نشان می­دهد که توسعه فتوحات عثمانی و شکل گرفتن یک حکومت چندقومیتی و چندزبانه و  هویت جدید عثمانی به عنوان بزرگ ترین امپراطوری جهان و رقابت های سیاسی با اروپا و ایران شیعی و افزایش ثروت ناشی از توسعه سرزمینی به توسعه فرهنگی و اجتماعی عثمانی منجر گردید.

کلیدواژه ها:

کلید واژه­ها: هنر عثمانی ، گل لاله ، نقش مایه ، منسوجات ، جامعه شناسی تاریخی