بررسی نگرش کشاورزان بالادست و پایین دست شبکه آبیاری قزوین در اولویت دهی عوامل فنی، اقتصادی، محیط زیستی، اجتماعی و سیاست گذاری موثر بر الگوی کشت

کم آبی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی، تولید مواد غذایی و کشاورزی پایدار را منوط به استفاده صحیح و منطقی از منابع آب محدود نموده است. بخش کشاورزی بالاترین مصرف آب را دارد و بهره وری آب و بازده آبیاری باید افزایش داده شوند. بحران منابع آب باعث شده انتخاب الگوی کشت مناسب به عنوان یک راه حل اثرگذار پیشنهاد شود، اما تلاش ها برای اجرای الگوی کشت مطلوب ناموفق بوده است. هدف از این پژوهش بررسی نگرش بهره برداران آب شبکه آبیاری قزوین در اولویت دهی عوامل فنی، اقتصادی، محیط زیستی، اجتماعی و سیاست گذاری موثر بر الگوی کشت در بود. بر این اساس شبکه آبیاری به سه قسمت بالادست، میان دست و پایین دست تقسیم شد. بر اساس مطالعات قبلی و طراحی پرسشنامه با طیف لیکرت، ۲۵ گویه نگرش سنجی انتخاب شد. سپس با استفاده از روش شناسی کیو، نمونه برداری از بهره برداران انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار KADE تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد شش دیدگاه غالب در میان بهره برداران سه قسمت شبکه وجود دارد که بیش از ۵۰ درصد واریانس کل را شامل شدند. دیدگاه های شناسایی شده در بالادست شبکه، «دیدگاه فنی» و «دیدگاه ناراضی از سیاست گذاری و موافق با فنی» بودند. در میان دست شبکه، «دیدگاه موافق اقتصادی-فنی و مخالف سیاست گذاری-اجتماعی» و «دیدگاه موافق اقتصادی-سیاست گذاری و مخالف فنی-اجتماعی» شناسایی شدند. در پایین دست شبکه، «دیدگاه همسو با اقتصاد و مخالف سیاست گذاری» و «دیدگاه موافق اقتصادی-اجتماعی و مخالف فنی» شناسایی و نام گذاری شدند. تمامی دیدگاه ها دارای قابلیت اطمینان بالاتر از ۹/۰ بودند که نشان می دهد دیدگاه های استخراج شده از پایایی و اعتبار خوبی برخوردار هستند. همبستگی بین دیدگاه ها نیز مثبت بود. بر اساس دیدگاه های شناسایی شده، تصمیم گیران می توانند سیاست های الگوی کشت را با مدل ذهنی بهره برداران تطابق داده و شانس موفقیت و اجرایی بودن این سیاست ها را افزایش دهند.

کلیدواژه ها:

اقتصاد کشاورزی ، بهره وری ، ذهنیت کشاورز ، منابع آب