پیامدهای کاهش آب در بخش کشاورزی و ظرفیت سازگاری به آن از طریق فشردهسازی

ایران به دلیل داشتن اقلیم خشک و نیمه خشک همواره با مشکل کمبود آب مواجه بوده است. در چند دهه اخیر برداشت بیش ازحد از منابع آب برای کشاورزی منجر به وقوع پیامدهای محیط زیستی در کشور شده است. برای کاهش آسیب به محیط زیست، باید مقدار برداشت آب از منابع کاهش یابد. کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی میتواند پیامدهایی از قبیل کاهش خودکفایی تولید، افزایش هزینههای واردات غذا و بیکاری کشاورزان به دلیل رها کردن اراضی (اراضی غیرقابل آبیاری به دلیل کمبود آب) داشته باشد. در این مطالعه با استفاده از سیستم SEA اقدام به بررسی و کمیسازی پیامدهای کاهش اختصاص آب به بخش کشاورزی و چگونگی مواجه با این پدیده از طریق فشردهسازی تولید (یعنی افزایش راندمان آبیاری و رفع خلا عملکرد) اقدام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که در صورت کاهش آب کشاورزی از ۸۶ به ۳۹ میلیارد مترمکعب (به عنوان حد ایمن برای جلوگیری از اثرات منفی بر محیط زیست) و عدم تغییر در مدیریت تولید محصولات کشاورزی، مقدار تولید آبی از ۵۳/۹۸ میلیون تن به ۷۵/۴۳ میلیون تن، ضریب خودکفایی تولید محصولات گیاهی از ۸۵ درصد به ۴۲ درصد، سطح اراضی زیرکشت آبی از ۴/۸ به ۷/۳ میلیون هکتار خواهند رسید. همچنین ۱۶/۲ میلیون شغل به دلیل رهاسازی اراضی توسط کشاورزان از بین خواهد رفت. در صورت فشردهسازی تولید تا سال ۲۰۵۰ به طوریکه راندمان آبیاری به ۶۰ درصد برسد و عملکرد محصولات به ۸۰ درصد از عملکرد پتانسیل آن ها افزایش یابد و با مصرف ۳۹ میلیارد مترمکعب آب، میتوان در حدود حال حاضر محصولات گیاهی در کشور تولید کرد (۵۲/۸۸ میلیون تن تولید گیاهی در کشت آبی با ۳۹ میلیارد مترمکعب آب در مقایسه با ۵۳/۹۸ میلیون تن با ۸۶ میلیارد مترمکعب آب که با احتساب رفع خلا در شرایط دیم تولید گیاهی کل ۵۹/۱۰۹ در مقابل ۲۱/۱۰۹ میلیون تن فعلی خواهد بود) و مقدار ضریب خودکفایی باوجود کاهش چشمگیر مصرف آب نسبت به شرایط حال حاضر تغییری نکند. بنابراین، فشرده سازی یکی از ابزارهای بسیار مهم برای سازگاری با کم آبی است که از طریق آن می توان از کاهش تولیدات به دلیل کاهش اختصاص منابع آب آبیاری به کشاورزی جلوگیری کرد.

کلیدواژه ها:

بیکاری ، تغییر اقلیم ، زمین رها شده ، هزینه واردات محصولات کشاورزی