شبیه سازی هیدرولوژیکی بارش- رواناب مبتنی بر اطلاعات ماهواره ای تحت تاثیر سناریوهای اقلیمی در محدوده مطالعاتی تکاب

برآورد خروجی حوضه یک گام مهم در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب سطحی است، به ویژه در حوضه هایی که فاقد داده های قابل اطمینان از متغیرهای اقلیمی هستند. در راستای ضرورت این مسئله در مطالعه حاضر به سبب توزیع نامناسب مکانی ایستگاه های هواشناسی در محدوده مطالعاتی تکاب، از تصاویر و اطلاعات ماهواره ای جهت ارزیابی اثرات احتمالی عوامل اقلیمی شامل بارش و دما بر رواناب استفاده گردید. بدین منظور برای بررسی تغییرات ماهانه بارش و دما از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۲۰ به ترتیب از اطلاعات ماهواره ای TRMM و FLDAS استفاده گردید. نتایج ارزیابی حاکی از دقت مناسب این اطلاعات ماهواره ای در مقایسه با مقادیر مشاهداتی می باشد. بررسی داده های بارش محدوده مطالعاتی تکاب نشان داد که بیشترین میزان بارندگی در ۳ ماه میلادی April، March و November معادل ماه های فروردین، اسفند و آبان رخ می دهد که به ترتیب ۱/۵۳، ۴/۴۰ و ۶/۳۹ میلی متر و تقریبا معادل ۴۵ درصد از کل بارندگی سالانه است. همچنین بیشترین و کمترین دمای متوسط محدوده به ترتیب در ماه های میلادی July و January معادل ماه های تیر و دی می باشد که به ترتیب ۲/۲۴ و ۴/۳- درجه سانتی گراد برآورد شده است. از مدل مفهومی IHACRES با استفاده از داده های دما و بارش اطلاعات ماهواره ای برای شبیه سازی رواناب حوضه مورد مطالعه استفاده گردید. به منظور پیش بینی رواناب تولیدی تحت تاثیر تغییر اقلیم و ارزیابی سناریوهای مختلف اقلیمی در آینده نیز از مدل IHACRES استفاده شد. بدین منظور از گزارشات برنامه پنجم توسعه تحت عنوان سناریوهای انتشار RCP (RCP۲.۶ و RCP۸.۵) برای سال های آتی تا سال ۲۱۰۰ استفاده گردید. نتایج شبیه سازی جریان تحت سناریو RCP۲.۶ حاکی از آن است که بیشترین افزایش دبی در دوره آتی برای محدوده مطالعاتی تکاب مربوط به ماه های December، November و January برآورد گردید. همچنین تحت سناریو RCP۸.۵ بیشترین افزایش دبی در دوره آتی به ترتیب در ماه های August، July و January محاسبه گردید. از طرفی بیشترین کاهش دبی تحت هردو سناریو به ترتیب در ماه های April و May شبیه سازی گردید. طبق نتایج به دست آمده متوسط دبی سالانه طبق سناریوهای اقلیمی RCP۲.۶ و RCP۸.۵ به ترتیب معادل ۳/۸ و ۱/۵ مترمکعب برثانیه پیش بینی گردید.

کلیدواژه ها:

بارش ، تغییر اقلیم ، دبی رودخانه ، اطلاعات ماهواره ای ، مدل IHACRES ، RCP