ارزیابی نقش پلتفرم های رودخانه ای بر تغییر سطح ایستابی آب های زیرزمینی شرق استان گیلان

ارتباط تنگاتنگی بین سفره های آب های زیرزمینی و لند فرم های ژئومورفولوژی و به خصوص رودخانه ای وجود دارد. با گسترش ارتباط میان علم ژئومورفولوژی در غالب نظریات هیدرو ژئومورفولوژی، توجه به ابعاد مختلف نقش لند فرم ها در پتانسیل آب زیرزمینی مورد اهمیت قرار گرفت و توسعه این تفکر باعث شد تا دستیابی به آب زیرزمین از روی بعضی شاخص ها و نشانگرهای ژئومورفولوژی تا حدود زیادی آسان گردد. یکی از اشکال بسیار شاخص در محدوده دشت ها که تغییرات آن می تواند بر روی سطح آب های زیرزمینی تاثیر بگذارد، الگو رودخانه ها است.  در پژوهش حاضر الگوی مورفولوژی و همچنین طول، مساحت و ارتفاع ۳۱ رودخانه بخش مرکزی و شرقی گیلان محاسبه و تاثیر آنها بر روی سطح آب های زیرزمین مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست ۸ محدوده مخروط افکنه و رودخانه های اصلی تعیین گردید و ضریب سینوسیته تعیین و رودخانه به چهار الگوی مستقیم، سینوسی، پیچان رودی و پیچان رودی شدید تقسیم بندی شد. در ادامه نقشه آب های زیرزمینی منطقه تهیه شد و با همپوشانی آن با الگوی رودخانه تاثیرگذاری الگوی رودخانه بر تغییرات سطح ایستابی آب زیرزمینی موردبررسی قرار گرفت و با استفاده از روش ها و آزمون های آماری سلسه مراتبی و پارامتریک و نا پارامتریک مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.  نتایج نشان داد که در پهنه های مکانی تفکیک شده ازنظر تغییرات پلتفرمی و الگویی، هرچقدر میزان سینوسیته، طول رودخانه و مساحت محدوده اثر رودخانه بیشتر باشد. پتانسیل آب زیرزمینی مناسب تر بوده و سطح ایستابی به سطح زمین نزدیک تر است. همچنین نتایج آنالیزهای آماری نشان داد رابطه ضریب سینوسیته رودخانه با عمق آب زیرزمین به صورت خطی و غیر تصادفی بوده و عمق سطح ایستابی آب زیرزمینی  با حرکت از سمت الگوی مستقیم به سمت الگوی پیچان رودی شدید، کاهش پیدا می کند.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، الگوی رودخانه ای ، ژئومورفولوژی ، پتانسیل یابی ، استان گیلان