بررسی وضعیت شاخصهای تاب آوری شهری و تدوین عوامل موثر در ارتقای وضع موجود( مطالعه موردی: شهر شیراز)

با توجه به تحولات گستره و مسائل غیرقابل پیش بینی، همواره محیط های شهری با چالش ها و مخاطرات متنوعی روبه رو هستند. با توجه به این وضعیت، بایستی شهرها همواره آمادگی مقابله با انواع بحران ها را داشته باشند. بر همین اساس وضعیت تاب آوری آنها بسیار مهم است. تاب آوری شهری توانایی سیستم های شهری برای پاسخگویی به تنش ناشی از سوانح و بازسازی سریع پس از آن تعریف می شود. این موضوع در کلانشهرها به واسطه موقعیت، جمعیت و خدمات مختلف، دارای اهمیت بیشتری است. شهر شیراز نیز از این موضوع مستثنی نیست. بنابراین برنامه ریزی برای بهبود تاب­آوری این شهر، در مرحله اول نیازمند شناخت جامع از وضعیت تاب آوری آن دارد که در این پژوهش به عنوان هدف مورد تاکید است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری داده ها از طریق روش پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است. روایی آن از طریق جامعه نخبگان تایید و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب کرونباخ بیشتر از ۷۵/۰ تایید شد. جامعه آماری پژوهش را متخصصان حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری تشکیل داده اند. تعداد ۱۱۰ پرسش نامه در سطح نمونه توزیع شده که از مجموع فرم های توزیع شده، ۱۰۳ پرسش نامه تکمیل شد. نتیجه نشان داد وضعیت تاب آوری اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی شهر شیراز در سطح کمتر از ۰۵/۰ معنادار و از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. بر اساس نتایج آماری، بهترین وضعیت مربوط به شاخص تعلق اجتماعی با میانگین ۱۴۸/۳ بوده و مابقی شاخص های تاب آوری شامل مشارکت اجتماعی، آسیب پذیری اقتصادی، رفاه اقتصادی، بهداشت محیط، زیرساخت های شهری، کیفیت مسکن و بافت شهری در وضعیت ضعیفی شناخته شده اند و نیازمند توجه و ارتقاء دارند. نتایج بخش مدلسازی تاثیر عوامل مختلف در ارتقاء و بهبود وضع موجود تاب آوری شهر شیراز نیز نشان داد که ۱۷ عامل در این زمینه تاثیرگذار هستند. در این زمینه بیشترین نقش را تاثیر را دو عامل استحکام سازی ابنیه موجود از طریق مرمت کالبد و تحکیم پی با تبیین ۹۹/۰ و ارتقا و متنوع سازی مشاغل خرد با تبیین ۸۶/۰ دارند. در مجموع وضعیت تاب آوری شهر شیراز مناسب نیست، اما برخی عوامل و اقدامات می توانند این شرایط را تغییر دهند. این عوامل شامل بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و مدیریتی شهر شیراز است. در واقع نمی توان به صورت تک بعدی، انتظار ارتقاء تاب آوری این شهر متصور بود.

کلیدواژه ها:

Urban resilience ، risks ، sustainable development ، Shiraz city. ، تاب آوری شهری ، مخاطرات ، توسعه پایدار ، شهر شیراز