خوانش شمایل نگارانه فرش جنگ افغانستان (مطالعه موردی: فرش جنگ با موضوع مجنون در هیئت احمدشاه مسعود)

هنرها عموما از اتفاقات مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی جوامع متاثر می شوند. یکی از بهترین مثال ها در تایید این موضوع، فرش های جنگ افغانستان است. در طرح این فرش ها عمدتا از تصاویر عناصر و مولفه های مربوط به جنگ استفاده شده است. در گروهی از این فرش ها به تصویرپردازی از اشخاص موثر در جریان جنگ پرداخته اند. احمدشاه مسعود به عنوان یکی از شخصیت های تاثیرگذار در جنگ افغانستان، یکی از موضوعات مهم در فرش های تصویری افغانستان است. در نمونه مطالعه شده در این پژوهش، احمدشاه مسعود کنار مولفه های متعددی قرار گرفته است که در نگاه اول بی ربط به نظر می رسند. هدف از این پژوهش کشف ارتباط معنایی بین نقش مایه های مختلف موجود در متن است. در این راستا این پژوهش به دنبال پاسخ دهی به این سوال کلی است که با تصویرپردازی شخصیت احمدشاه مسعود و سایر عناصر موجود در متن این فرش ، انتقال چه پیامی مدنظر است؟ و یکی از فرش های جنگ افغانستان با موضوع احمدشاه مسعود با استفاده از رویکرد شمایل نگاری اروین پانوفسکی، در طی دو مرحله توصیف و تحلیل و با روش توصیفی- تحلیلی مطالعه شده است. روش گرد آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای است. طی بررسی های انجام گرفته با استفاده از رویکرد شمایل نگاری و بررسی معنایی و نمادین آیکون های موجود در متن تصویر، نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد این فرش پیامی ضمنی با استفاده از عناصر مختلف موجود در متن فرش را منتقل می کند. این فرش به نوعی یادآور داستان لیلی و مجنون است که این بار احمدشاه مسعود در نقش مجنون و تارک دنیا و عاشق کشورش به تصویر کشیده شده است. سایر عناصر موجود در متن فرش درواقع نمادهایی از آمال و آرزوهای مردم افغانستان است که در رویای کشوری آزاد هستند.

کلیدواژه ها:

فرش های تصویری افغانستان ، فرش جنگ ، احمدشاه مسعود ، شمایل نگاری