تبارشناسی انگاره ی معراج پیامبر(ص) (تطبیق گزاره های معراج پیامبر(ص) با مصادیق مشهور عروج)

"عروج(روایات سفرهای دیگرجهانی)"؛ در ادبیات اساطیری شرق و غرب بخشی جدایی­ناپذیر از فرهنگ روایی رابطه انسان و خدایان، و نمونه­ای اعلا از ارتباط با غیب است. در ادیان ابراهیمی نیز مصادیق متعددی به عروج مشهورند. هدف نوشتار پیش رو کشف نسبت تطور دیدگاه­ها مسلمانان صدر اسلام به معراج پیامبر(ص) با سایر مصادیق مشهور عروج دوره­ی پیشاقرآنی است. بدین منظور آرای مسلمانان جزیزه­العرب، در دو قرن نخست هجری پیرامون معراج پیامبر(ص) به روش تحلیل-توصیفی و با رویکرد تاریخ انگاره کاویده شده. فرضیه آن است که با گذر زمان دیدگاه مسلمان به معراج پیامبر(ص)، فاصله­اش نسبت به دیدگاه باورمندان سایر مصادیق عروج کمتر شده است. نتایج ضمن متبلور شدن ریشه­های ماهوی عروج طی دو قرن نخست هجری در معراج پیامبر(ص) و نزدیکی معراج پیامبر(ص) به تبار عروج در ادیان ابراهیمی، این فرضیه را تایید می­نماید(هر چند تفاوتی­هایی در مسیر پیموده شده و سایر گزاره­ها هست)، در چرایی این نتیجه علاوه بر تعامل مسلمانان با صاحبان کتب، نقش کهن الگوها و داشته­های ناخودآگاه جمعی اعراب موثر دانسته شد.

کلیدواژه ها:

عروج ، انگاره ی معراج ، معراج پیامبر(ص) ، سیر شبانه ی پیامبر(ص) ، سفر به آسمان ، تاریخ انگاره ، کهن الگو