ادراک زنان جامعه محلی از مشارکت در حفاظت و احیای تالاب بینالمللی هامون (مطالعه موردی زنان شهرستان های زابل و نیمروز)

مشارکت ذینفعان از مهمترین شیوههای مداخله برای احیا و حفاظت منابع طبیعی از جمله تالابها است. در این مطالعه با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی، مشارکت در حفاظت و احیاء تالاب بینالمللی هامون از دید تجربه زیسته زنان محلی این تالاب مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش به روش کیفی با نمونهگیری با ابزار مصاحبه عمیق با ۱۰ نفر از زنان ساکن اطراف تالاب هامون واقع در شهرستانهای زابل و نیمروز انجام و با تکنیک استقرار تحلیلی، مضامین فرعی و اصلی و درون مایههای نهایی کشف و استخراج گردید. بدین منظور چهار مضمون اصلی شامل معنای تالاب، مشارکت، ادراک حفاظت و احیاء و درک سازگاری با کم آبی شناسایی شد. زنان شرکت کننده در مصاحبه اثربخشی مشارکت را تا حد بسیار زیادی وابسته به حق آبه میدانستند و تجربه شان از مشارکت گرفتن به شکل انجام کارهای مقطعی و ناپایدار از سوی بخشهای مختلف معنا شده است. زنان در راستای بازپس گیری حقابه سرزمینی، دیپلماسی آبی را مهمترین عامل در حفاظت و احیاء میدانند. عدم اعتماد، فقدان باورپذیری و احساس بی قدرتی در کنار کمبود مهارت، دانش و کاربست آن از عوامل بازدارنده تالش برای حفاظت و احیاء تالاب عمل میکند. با این حال تجربه شادی، سلامتی، سرزندگی و برکت از بودن در کنار تالاب و روحیه سازگاری، صبوری و مقاومت زنان هامون همچون خردورزی زنان تالبنشین که حاکی از پیوند عمیق بین زن و تالاب در زیست روزانهشان بوده و است، به عنوان عوامل تحولآفرین تغییر و امید به حفاظت و احیاء در راستای سازگاری با کمآبی مهم و پیامرسان است. در این راستا تغییر رویکرد فکری هم از سوی جامعه محلی و هم از جانب دستگاههای اجرایی مسئول با تشویق و تقویت فرایندهای مشارکت، برنامه های مداخله اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی از مسیر توسعه و ارتقای ظرفیت و توجه به زیرساختهای دانش و تجربه بومی به عنوان راهبردهای اصلی پیشنهاد میشود.

کلیدواژه ها:

مشارکت ، تجربه زیسته ، زنان ، احیاء و حفاظت ، پدیدار شناسی ، تالاب هامون