ارزیابی اثرات فعالیتهای انسانی در کاهش آورد رودخانه هیرمند: تغییرات کاربری اراضی زیرحوضه پایین دست هیرمند در ۵۰ سال اخیر

تغییرات کاربری اراضی و به خصوص تغییرات سطوح اراضی کشاورزی اساس ترین فعالیت انسانی است که بصورت مستقیم و غیر مستقیم بر مقدار رواناب خروجی حوضه های آبریز تاثیرگذار است. چنانچه بررسی تغییرات مکانی و زمانی کاربرهای اراضی کشاورزی یک حوضه آبریز بیانگر تغییر میزان منابع و مصارف آب سطحی و زیرزمینی حوضه است. چنانچه تغییرات کاربری اراضی حوضه آبریز هیرمند کشور افغانستان بر میزان آبدهی رودخانه هیرمند و دریاچه هامون تاثیر مستقیمی دارد. این حوضه عالوه بر تغییرات اقلیمی در دهه های اخیر تحت تاثیر تغییرات سیاسی - اقتصادی بوده است و سطوح انواع کاربریهای اراضی و بخصوص سطوح اراضی کشاورزی در مناطق مختلف این کشور تغییرات زیادی داشته است. در این تحقیق تغییرات کاربری های اراضی زیرحوضه پایین دست هیرمند، در پنج مقطع زمانی در سالهای ۱۹۷۳، ۱۹۸۶، ۲۰۰۳، ۲۰۱۳ و ۲۰۲۲ با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهوارهای Landsat (MSS, TM, ETM+, OLI) و Sentinel-۲ با روش طبقه بندی درخت-تصمیم شیمبنا استخراج گردید. در این مطالعه قطعهبندی اراضی با استفاده از نرم افزار eCognition استخراج شد و نقشه های کاربری اراضی با روش طبقه بندی درخت تصمیم شی مبنا، پس از پردازش های مکانی در محیط GIS با استفاده از سری زمانیماهانه شاخص NDVI و پارامترهای ژئومورفولوژیکی تهیه شدند. نتایج بیانگر این است که در بازه زمانی بلند مدت سطوح اراضی کشاورزی در این حوضه بیش از ۴۹% افزایش یافته و اراضی مرتعی و بایر کاهش یافته است. نرخ افزایش سطح زیرکشت تا سال ۲۰۰۳ کمتر از ۲۰% و بعد از آن بیش از ۳۰% بودهاست.

کلیدواژه ها:

تغییرات کاربری اراضی ، طبقهبندی شیمبنا ، تصاویر Sentinel-۲ ، حوضه پایین دست هیرمند