فرآیندهای هیدروشیمی در آبخوان های بهبهان، رامهرمز و زیدون استان خوزستان با استفاده از نمودارهای ترکیبی و ایزوتوپی

به منظور شناسایی عوامل اصلی تغییرات هیدروشیمی و بررسی فرآیندهای هیدروژئوشیمی کنترل کننده آب زیرزمینی در دشت های بهبهان، رامهرمز و زیدون جنوب شرق استان خوزستان از روش تلفیقی هیدروشیمی و ایزوتوپی استفاده شده است. در این تحقیق از نمودارهای ترکیبی کل جامدات محلول (TDI) در مقابل یون های عمده، نمودار تبادل کاتیونی و نمودارهای ایزوتوپی (δ۲H و δ۱۸O) استفاده شده است. نتایج حاصل از نمودارهای ترکیبی، فرآیندهای اصلی انحلال در آبخوان ها ابتدا به انحلال سولفات و سپس کلراید مربوط می باشد. با افزایش TDI، غلظت سولفات به طور خطی افزایش می یابد. این رابطه خطی بین یون های سولفات و کلسیم نیز وجود دارد که نشان دهنده فرآیند انحلال ژیپس در آب زیرزمینی دشت های مورد مطالعه است. با این تفاوت که میزان سولفات در نمونه های آب دشت ها به صورت رامهرمز>بهبهان>زیدون می باشد. روند خطی بسیار خوب در نمودار سدیم در مقابل کلراید در دشت زیدون نسبت به دشت رامهرمز و بهبهان مشاهده می شود که این موضوع نیز موید انحلال هالیت در منطقه مورد مطالعه است. یافته های ایزوتوپی نشان می دهند که غنی شدگی ایزوتوپی اکسیژن ۱۸ و دوتریوم در دشت رامهرمز بیشتر از سایر مناطق است و نمونه های این دشت در مقدار دوتریوم مازاد (D-excess) به وضوح اثر تبخیر شدید را نشان می دهند. رابطه مستقیم بین افزایش کلراید و غنی شدگی ایزوتوپی در دشت رامهرمز تاییدکننده اثر فرآیندهای تبخیری است، در حالی که در دشت زیدون این رابطه ضعیف تر است. فرآیندهای هیدروژئوشیمی غالب در آبخوان های مورد مطالعه به ترتیب غالب بودن در حالت کلی شامل انحلال کانی های تبخیری ژیپس و سپس هالیت، انحلال کربنات ها، تبخیر و در نهایت تبادل کاتیونی نرمال و معکوس (به طور موضعی) می باشند.

کلیدواژه ها:

ایزوتوپ های پایدار ، بهبهان ، تبادل یونی ، رامهرمز ، زیدون ، نمودارهای ترکیبی