تحلیل کهن الگوی «سایه» در دیوان ملامح من الوجه الامبیذوقلیسی محمد عفیفی مطر

اصطلاح کهن الگو نزد یونگ به تمایلات ساختاری نهفته ای اطلاق می شود و گویای محتویات ناخودآگاه جمعی است که در طول سالیان متمادی از طریق تراکم تجربیات روانی در ضمیر ناخودآگاه بشر تکوین یافته است و برای روان شخصیتی هر انسان، کهن الگوهای بسیاری از جمله: نقاب، سایه، آنیما، آنیموس و خود تعریف نموده است که از میان آنها سایه به عنوان ریشه دارترین کهن الگو، نقش به سزایی در بهسازی شخصیت ایفا می کند و عموما به افکار پلید و غرایز حیوانی فرد اطلاق می شود که آن را از دیگران پنهان می کند. این کهن الگو از وجوه مشترک بسیاری از انسانها به ویژه شاعران به شمار می رود و در شعر، نمود عینی تری دارد، و بررسی آثار ادبی از دیدگاه یونگ موجب ظهور رویکردهای نقد کهن الگویی گردید و عرصه ی جدیدی را در تحلیل و نقد متون ادبی، پیش چشم محققان گشود. در این جستار دیوان"ملامح من الوجه الامبیذوقلیسی"محمد عفیفی مطر؛ مطابق کهن الگوی سایه ی یونگ و با روش تحلیل و نقد توصیفی در بوته ی نقد قرار می گیرد تا روشن شود این اشعار تا چه اندازه با این کهن الگو انطباق دارد. برایند پژوهش نشان می دهد که سایه های صاحبان قدرت و متملقان مقام پرست به صورت قساوت، خیانت و ... و سایه های مردم و جامعه به شکل انکار، انتقام و ... عینیت یافته است و بیشتر جنبه های منفی این کهن الگو در اشعار این شاعر، خودنمایی می کند و برای چگونگی گذر از تبعات منفی این کهن الگو، راه حل عملی ارائه نمی شود؛ بلکه بیشتر در حد بیان موضوع، بسنده شده است.

کلیدواژه ها:

نقد کهن الگویی ، سایه ، یونگ ، محمد عفیفی مطر ، ملامح من الوجه الامبیذوقلیسی