اثر کم آبیاری بر عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب روغن ارقام آفتابگردان (.Helianthus annuus L) در شرایط آب و هوایی شمال خوزستان

به منظور ارزیابی واکنش صفات عملکردی و ترکیب اسیدهای چرب روغن ارقام امیدبخش آفتابگردان به کمآبیاری در شرایط آب و هوایی خوزستان، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۹– ۱۳۹۸ بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و با دو عامل شامل آبیاری بر اساس تخلیه ۵۰ درصد (آبیاری کامل؛ شاهد) و کمآبیاری بر اساس تخلیه ۷۰ و ۹۰ درصد رطوبت قابل استفاده خاک در کرت های اصلی و ارقام آفتابگردان شامل ارقام اسکار، فلیکس، شکیرا، ساوانا، لاباد و مونالیزا در کرت های فرعی، در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای کمآبیاری بر صفات عملکردی و محتوای اسیدهای چرب روغن آفتابگردان نسبت به آبیاری کامل، معنیدار بود. کمآبیاری ۹۰ درصد، باعث کاهش ۳۶، ۲۴، ۳۷، ۵۰ و ۱۱ درصد در وزن هزار دانه، محتوای روغن دانه، عملکرد روغن، عملکرد دانه و شاخص برداشت نسبت به آبیاری کامل شد. محتوای پروتئین دانه در تیمار کمآبیاری ۷۰ درصد با ۷/۱۹ درصد، بیشترین مقدار را داشت و با افزایش شدت کم آبیاری، محتوای پروتئین دانه کاهش یافت. رقم اسکار در تیمار آبیاری کامل با میانگین عملکرد دانه ۵۳۴۰ کیلوگرم در هکتار و رقم شکیرا در تیمار کمآبیاری ۹۰ درصد با میانگین عملکرد دانه ۲۶۷۰ کیلوگرم در هکتار، بهترتیب بیشترین و کمترین مقدار عملکرد دانه را داشتند. رقم اسکار با میانگین ۱۶۱۰ کیلوگرم در هکتار بیشترین و رقم شکیرا با میانگین ۹۰۰ کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد روغن را داشتند. نسبت اسیدهای چرب غیراشباع به اشباع در تیمارهای کمآبیاری روند کاهشی داشت. در تیمار کمآبیاری ۹۰ درصد محتوای اسیدهای چرب اسید پالمیتیک و اسید استئاریک ۳۲/۸ و ۵۰/۴ درصد و اسید اولئیک و اسید لینولئیک ۰/۳۴ و ۸/۴۴ درصد بودند. بر اساس نتایج این آزمایش ارقام آفتابگردان فلیکس و لاباد با توجه به برتری عملکرد دانه در تیمارهای کمآبیاری، بهعنوان ارقام مناسب برای شرایط آب و هوایی محل اجرای آزمایش شناخته شدند.

کلیدواژه ها:

Fatty acids ، Irrigation ، Seed oil content ، Seed yield and Sunflower ، آبیاری ، آفتابگردان ، اسیدهای چرب ، روغن دانه و عملکرد دانه