تحلیل و بررسی تطبیقی ویژگی های سبک خراسانی و سبک عراقی در شعر فارسی با تاکید بر آثار رودکی،فردوسی،فرخی سیستانی،عنصری،سعدی،حافظ و خواجوی کرمانی

سبک خراسانی و سبک عراقی دو دوره مهم در تاریخ شعر فارسی هستند که هرکدام ویژگیهای زبانی، ادبی و محتوایی متمایزی دارند. این پژوهش به تحلیل تطبیقی این دو سبک با تمرکز بر آثار شاعران شاخصی مانند رودکی، فردوسی، فرخی سیستانی، عنصری (به عنوان نمایندگان سبک خراسانی) و سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی (به عنوان نمایندگان سبک عراقی) میپردازد. سبک خراسانی قرن ۴ تا ۶ ه.ق با ویژگیهایی همچون سادگی و روانی زبان، کاربرد واژههای کهن فارسی، تکیه بر مضامین حماسی، پهلوانی و مدحی، و استفاده از وزنهای سنگین و پرطمطراق شناخته میشود. در آثار رودکی و فردوسی، وضوح بیان و روایتگری برجسته است، در حالی که فرخی و عنصری با ترکیبات پیچیدهتر و اغراقهای ادبی، سبک خراسانی را به اوج میرسانند. در مقابل، سبک عراقی (قرن ۷ به بعد) با گرایش به تصوف، عرفان، عشق زمینی و آسمانی، و نیز استفاده از صنایع بدیعی و موسیقی درونی شعر شکل میگیرد. سعدی با نثر مسجع و غزلهای عاشقانه-عرفانی، حافظ با ابهام هنری و اشارات عرفانی، و خواجوی کرمانی با تلفیق سبک خراسانی و عراقی، این سبک را تکامل میبخشند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که تحول از سبک خراسانی به عراقی تحت تاثیر تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، از جمله حمله مغول و گسترش تصوف بوده است. همچنین، در حالی که سبک خراسانی به عظمت و صلابت تمایل دارد، سبک عراقی به لطافت، ایجاز و عمق معنایی گرایش نشان میدهد. این مطالعه به درک بهتر سیر تحول شعر فارسی و تاثیر این دو سبک بر یکدیگر کمک میکند.

کلیدواژه ها:

سبک عراقی ، ادبیات فارسی ، سبک خراسانی