چالش ها، ظرفیت ها و راهبردهای تقریب مذاهب در نقشبندیه ترکیه

اختلاف میان مذاهب اسلامی از جمله چالش‎های بزرگ جهان اسلام است که از گذشته تا کنون مانع اتحاد مسلمانان بوده و کشمکش­هایی فراوان را ایجاد کرده است. این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، می­کوشد تا علل واگرایی میان تشیع و پیروان طریقه نقشبندیه در ترکیه را واکاوی نماید و بر اساس زمینه­های مشترک، راهکارهایی را جهت تقریب ارائه نماید. یافته ها نشان می دهد که نقشبندیه ترکیه خاستگاهی ایرانی داشته و آثار اولیه این طریقه در آناتولی با زبان فارسی به نگارش درآمده­اند؛ لذا حافظه تاریخی ایشان از هویت تاریخی خویش، با فرهنگ اسلام ایرانی آمیخته است. مشایخ نقشبندی بر محبت اهل بیت علیهم السلام به عنوان یکی از لوازم سلوک تاکید دارند و بعضی از آنان، رسائلی را در مناقب ائمه علیهم السلام به نگارش درآورده­اند. زیارت قبور اولیاء و توسل به ایشان هم جزو مبانی نقشبندیه است و درک نزدیکی از تشیع را برای آنان حاصل می­نماید. چالش مهم در مسیر تقریب مذاهب، دشنام، لعن و تکفیر شخصیت­های تاریخی است که البته از تعصبات مذهبی و اغراض سیاسی خالی نیست. برپایه برخی تجربه­های زیسته، به نظر می­رسد که فراهم­آوردن امکان حضور مشایخ نقشبندی ترکیه در زیارتگاه­های ایران، گفتگوهای دوجانبه و احترام­آمیز میان علماء، و ممنوعیت سب اصحاب پیامبر علیه و آله السلام، بتواند مسیر تقریب را هموار سازد. اعطای آزادی­ بیشتر به نقشبندیان ایرانی برای برپایی تکیه­ها و مجالس ذکر نیز گام بلندی است که هم بر آزادی­های مذهبی در ایران شیعی صحه می­گذارد و هم مانعی برای گسترش لجام­گسیخته سلفی­گری در میان اهل­سنت ایرانی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

طریقت نقشبندیه ، تقریب مذاهب ، تصوف ترکیه ، تشیع و تصوف ، راهبردهای تقریب تشیع