بررسی تنوع آللی جایگاه های ریزماهواره ژنوم D در آژیلوپس تائوشی با نشانگرهای mir-SSR

سابقه و هدف: تنوع ژنتیکی مهمترین نیاز اصلاح نباتات است که ناشی از تکامل طبیعی است و یکی از مهمترین اجزای پایداری نظام­های بیولوژیک می­باشد. در میان گونه های مختلف آژیلوپس،  Ae. tauschiiبا بخشیدن ژنوم D به گندم­های زراعی به عنوان اصلی­ترین خویشاوند وحشی گندم نان معرفی شده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تنوع آللی جایگاه­های ریزماهواره ژنوم D در ۸۹ توده آژیلوپس متعلق به گونه  Aegilops tauschiiجمع­آوری شده از مناطق مختلف ایران و کشورهای ترکیه، افغانستان، ارمنستان، سوئد و آذربایجان و بررسی کارایی ۳۲ جفت نشانگر ریزماهواره mir-SSR در تفکیک توده های Ae. tauschii برای شناسایی و استفاده در برنامه های مدیریت ژرم پلاسم و استفاده از آن در برنامه های به نژادی بود.مواد و روش­ها: بذرهای ۸۹ توده ایرانی و غیرایرانی Ae. tauschii در گلدان­های مناسب کشت گردیده و در مرحله شش برگی استخراج DNA از بافت برگ با روش CTAB انجام شد. سپس تکثیر آلل­ها با ۳۲ جفت آغازگر ریزماهوارهmir-SSR  انجام گردید. الگوی باندی براساس حضور و عدم حضور باند و براساس اندازه آلل امتیازدهی شد. تجزیه وتحلیل آماری با استفاده از نرم افزارهایGen Alex  و NTSYS انجام شد.نتایج: از ۳۲ جفت آغازگر مورد مطالعه ۳۱ جفت آغازگر با الگوی باندی مناسب انتخاب و در مجموع ۱۰۴ آلل تولید شد که ۹۱ آلل چند شکل بودند. تعداد آلل­ها برای هر آغازگر از ۲ تا ۵ با میانگین تعداد آلل ۳۵/۳ برای هر جفت آغازگر متغیر بود. میانگین درصد چندشکلی برای آغازگرهای مورد مطالعه ۹۱/۸۸ محاسبه گردید. محتوای اطلاعات چند شکلی (PIC) برای آغازگرهای مختلف از ۵۲/۰ تا ۹۵/۰ با میانگین ۸۱/۰ بود. برای تعیین نشانگرهای متمایزکننده توده­ها، آلل­های اختصاصی برای توده­های هر گروه شناسایی شدند. در ۱۴ جمعیت Ae. tauschii مورد مطالعه ۱۳ آلل اختصاصی شناسایی شد که از این میان جمعیت مازندران بیشترین تعداد آلل اختصاصی را به خود اختصاص داد. تجزیه خوشه­ای، توده­های مورد بررسی را به ۵ گروه اصلی طبقه­بندی نمود، به طوری که این گروه­بندی نتوانست ۱۴ جمعیت مختلف را به طور کامل از هم تفکیک کند.نتیجه­ گیری:نتایج نشان داد تنوع ژنتیکی بیشتری در توده­های مازندران نسبت به توده­های دیگر مشاهده شد. گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه­ای بیانگر اختلاط ژنتیکی زیاد بین این جمعیت­ها و یا مشابه بودن شرایط جغرافیایی توده­های قرار گرفته در یک گروه است. در مجموع، نتایج حاصل نشان داد که نشانگرهای ریزماهواره mir-SSR دارای چندشکلی بالا و از قدرت تمایز مناسب بین توده­ها و تبیین تنوع آللی برخوردار بودند و می توان از آنها به عنوان آغازگرهای سودمند برای بررسی تنوع ژنتیکی در برنامه های اصلاحی و به ­نژادی استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

تنوع آللی ، نشانگر مولکولی ، Aegilops tauschii ، miRNA-SSR