ایهام تناسب­های پنهان بر پایه ی اصطلاحات موسیقی در دیوان حافظ

ایهام تناسب یکی از ویژگی های مهم سبک حافظ است. ازسوی دیگر حافظ با عوالم موسیقی آشنا بوده و به همین سبب با استفاده از اصطلاحات موسیقی ایهام های پنهان و آشکاری در شعر خود ایجاد کرده است. در دیوان او برخی از اصطلاحات کم کاربرد موسیقی در کنار اصطلاحات مشهور این حوزه به گونه ای قرار گرفته اند که ایهام تناسب تشکیل می دهند؛ اما ازآنجاکه خوانندگان با خوانش نخست نمی توانند به این روابط لغوی و ایهام تناسب های پنهان پی ببرند، برخی از این اصطلاحات در مطاوی ابیات حافظ مستتر و ناشناخته مانده است. در مقاله ی حاضر پس از تقسیم بندی کاربرد اصطلاحات موسیقی در دیوان حافظ و تبیین نوع جدید آن، یعنی اصطلاحات موسیقی همراه با ایهام تناسب یا ایهام تناسب دوسویه ی پنهان، به بررسی اصطلاحات کم کاربردی چون چرخ، روح، شیشه، عاشق، گفتار، معشوق، نسیم، نگار، وصال، سبز، شاهنشاهی، شاهی، شکن، شکن درشکن و شمامه پرداخته شده است. این اصطلاحات به گونه ای در کنار اصطلاحات شناخته شده ای چون پرده، خوش خوان، آواز، بربط و نی قرار گرفته اند که ایهام تناسب پنهان تشکیل می دهند. کشف این ایهام تناسب های نهان التذاذ هنری خوانندگان را از اشعار حافظ بیشتر می کند.

کلیدواژه ها:

اصطلاحات موسیقی ، ایهام تناسب پنهان ، دیوان حافظ