بررسی رابطه بین فرونشست زمین و افت آب زیرزمینی در دشت کرج: مطالعه تطبیقی ترازیابی و DInSAR

فرونشست زمین پدیده ای است که در اثر تعامل بین جریان آب زیرزمینی و تغییر شکل خاک رخ می دهد. مطالعه حاضر به بررسی تناقض بین فرونشست زمین و افت آب زیرزمینی در دشت کرج می پردازد. با بررسی هیدروژئولوژی دشت و اندازه گیری فرونشست زمین با روش های ترازیابی و DInSAR در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳، مشخص شد که نرخ فرونشست در محدوده ای هلالی شکل از شمال غربی تا محمد شهر با ۱۵۸ میلی متر در سال، به طور قابل توجهی بیشتر از سایر نقاط است. این تناقض با توجه به کمترین افت آب زیرزمینی در این پهنه، ابهاماتی را در رابطه مستقیم و همیشگی بین فرونشست و افت آب زیرزمینی ایجاد می کند. بررسی سه فرضیه شامل حفاری پیزومترهای مرکز دشت در یک آبخوان معلق کم عمق و قرارگیری آبخوان اصلی در لایه دوم، نوسانات سالیانه تراز آب زیرزمینی به علت تزریق فاضلاب به آبخوان و شسته شدن ذرات منفصل براثر دبی ورودی و خروجی بالا نشان داد، احتمال اینکه آبخوان لایه دوم نقش اصلی را در فرونشست زمین ایفا کند، بیشتر از بقیه فرضیه ها است. مطابقت نتایج حاصل از ترازیابی با روش های تداخل سنجی راداری، همبستگی قابل قبولی را نشان می دهد. همبستگی معنی دار منفی ۶۶ تا ۸۸ درصدی نشان می دهد که حداکثر تحکیم خاک بعد از دو سال رخ می دهد. به طورکلی، نقاط ۱ و ۲ در مرکز دشت (مهرشهر) همچنان نرخ فرونشست بالایی دارند اما نرخ فرونشست سه نقطه دیگر در شمال غربی دشت به طور قابل توجهی کاهش یافته است.

کلیدواژه ها:

فرونشست زمین ، افت آب زیرزمینی ، ترازیابی ، DInSAR ، دشت کرج