احیای منظر میراثی کاروانسرای دوکوهک شیراز

در دوران معاصر با توجه به توسعه شهرها و گسترش ساخت و سازها و بالا رفتن امکانات زندگی در بسترکالبدی، تنوع در شیوههای زیست، بخشهای تاریخی شهرها به دلیل فرسودگی و افت کیفیت کالبدی بناها، جایگاه خود را در خاطره ذهنی مردم از دست داده است. پیامد این اتفاقات چیزی به جز تخریب منظر شهری و فرهنگی و از بین رفتن خاطرات جمعی نبوده است. مناظر میراثی و فرهنگی از جمله میراث گرانبهای هر مرز و بومی میباشد که در بستری طبیعی شکل گرفته و تعاملی پیوسته با طبیعت را دارا میباشد، این مناظر، مرکب از آثار طبیعی و انسان ساخت است که بیانگر رابطهای طولانی میان انسانها و محیط طبیعی اطرافشان دارد، منظر میراثی، منطقه جغرافیایی میباشد که در آن جلوههای طبیعی و فرهنگی همراه با رویدادهای تاریخی، فعالیتها و افراد یا گروههای انسانی در هم آمیخته شده است. احیا این فضاها و ساختارها و همچنین تلفیق عملکردهای تاریخی و مدرن میتواند در بهبود و زنده شدن آنها بسیار موثر باشد. فضاهای شهری تاریخی باید حافظ هویت شهر به صورت عینی و ذهنی باشند، بنابراین لازم است دربردارنده فعالیتهایی منطبق با این هدف در کالبد خود باشند. یکی از اینگونه آثار، کاروانسرای سنگی متروکه منطقه دوکوهک شیراز است که از معدود آثار باقیمانده متعلق به عهد صفویه است که در اثر بیتوجهی و عدم حفاظت، بخش چشمگیری از آن از بین رفته و علیرغم قرارگیری در یک بستر منظرین و موقعیت پرتردد و دارای دسترسی مناسب، تا به اکنون مهجور مانده است. لذا با توجه به ارزش تاریخی و میراثی و طبیعی این محدوده، ارائه راهکارهایی در راستای حفاظت و جلوگیری از پیشروی تخریب بقایای این پیکره ارزشمند و ساماندهی منظر پیرامون آن ضروری به نظر میرسد. این پژوهش با بررسی و تبیین رویکردهای شاخص مرتبط با احیای سایتهای میراثی و دستیابی به یک چارچوب تلفیقی از رویکردهای مذکور به ارائه اصولی در زمینه احیا و بازسازی تعادل میان طبیعت و منظر فرهنگی منطبق بر ساختار منظر بستر، پرداخته است. به همین منظور با بهرهگیری از پتانسیلهای سایت و ظرفیتهای اکولوژیکی موجود در آن و شناسایی معضلات و آسیبهای وارده بر این اثر ارزشمند، به ارائه طرح منظر پرداخته است که ضمن ارائه راه حلی در جهت بهبود منظر پیرامون این پیکره تاریخی ارزشمند، موجبات بازیابی هویت آن را فراهم سازد.

کلیدواژه ها:

آثار تاریخی ، احیا منظر ، دوکوهک شیراز ، کاروانسرا ، منظر میراثی.