اندازه گیری آلاینده های آب زیرزمینی، تحلیل مدل IRWQIGC، و بررسی تغییرات مکانی با استفاده از روش های قطعی و زمین آمار: مطالعه موردی دشت فریمان-تربت جام

هدف از پژوهش حاضر تحلیل کیفیت آب های زیرزمینی دشت فریمان-تربت جام در استان خراسان رضوی برای کاربری حفاظت محیط زیست است که از طریق تکنیک های بررسی میدانی، نمونه برداری تصادفی، و آزمایش انجام شد. طی پاییز ۱۳۹۸ تا بهار ۱۳۹۹، از ۱۰ حلقه چاه عمیق نمونه برداری و کیفیت آب با شاخص پارامترهای متداول کیفیت آب زیرزمینی (IRWQIGC) تعیین و روش های فاصله معکوس و کریجینگ ساده جهت بررسی تغییرات مکانی به کار گرفته شد. هدایت الکتریکی با هدایت سنج، جامدات محلول کل با روش فیلتراسیون، سختی به روش تیتراسیون، و نیترات به روش تعیین یون نیترات آب با اسپکتروفتومتر مرئی-فرابنفش اندازه گیری شد. بهترین کیفیت آب از لحاظ وضعیت محیط زیست در پاییز (نسبتا خوب با شاخص ۴۵/۶۰) و بدترین کیفیت آب در بهار (نسبتا بد با شاخص ۱۴/۳۴) قرار داشت. همچنین بهترین کیفیت آب زیرزمینی مربوط به چاه رباط سمنگان (نسبتا خوب با شاخص ۸۰/۵۴) و بدترین کیفیت مربوط به چاه قلعه خاکی (بد با شاخص ۷۵/۲۸) بود. ۶۰ % چاه ها در طبقه ی شور و ۴۰% در طبقه ی خیلی شور قرار داشتند. تفاوت معنی داری بین روش قطعی و زمین آمار به لحاظ مقادیر مربع میانگین ریشه دوم و میانگین قدر مطلق درصد خطا وجود نداشت. آب های زیرزمینی جنوب و جنوب شرقی دشت از نظر شوری و سختی و آب های زیرزمینی شمال و شمال غربی از نظر نیترات غلظت های بالاتری را نسبت به سایر نقاط نشان دادند. لازم است برای بهبود کیفیت آب های زیرزمینی، بهره برداری بی رویه به حداقل برسد و استفاده از کود های شیمیایی به صورت کنترل شده انجام شود.

کلیدواژه ها:

کیفیت آب ، پهنه بندی ، IRWQIGC ، آب زیرزمینی ، زمین آمار