نمادسازی قرآن کریم در داستان حضرت ابراهیم (ع)

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 34

فایل این مقاله در 40 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QRAZ-11-21_011

تاریخ نمایه سازی: 21 اسفند 1403

چکیده مقاله:

قرآن ­کریم دربردارنده مجموعه داستان ­هایی درباره انبیاء ­الهی است که در خلال آن­ها به روشنی تقابل حق­ و­ باطل در طول تاریخ و جوامع بشری ترسیم شده است. داستان رازآلود ابراهیم (ع)، یکی از نمونه­ های آن است که شخصیت­ های مثبت ­و ­منفی آن برای آیندگان تصویرپردازی و نمادسازی شده اند. نمادسازی در این داستان مبتنی بر «افراد­ و ­شخصیت ها» و «وقایع­ و ­عوامل ­طبیعی» است. قهرمانان مثبت این قصه عبارتند ­از: ­ابراهیم (ع)که نماد شخصیتی انقلابی در تحقق آیین­ توحیدی و مبارز در مواجه با ظواهر طاغوتی است و هاجر نماد ولایت ­مداری، اسماعیل نماد بندگی و تسلیم محض، اسحاق نماد امید و بصیرت و ساره نماد همدلی و دلدادگی. شخصیت ­های منفی همچون نمرود، آزر و قومش نیز به ترتیب نماد استکبار، حق­ گریزی و ارتجاع و تعصب اند. افزون ­بر ­آن، قرآن ­مجید در اقدامی بدیع، وقایع ­و­ عوامل ­طبیعی را نیز نمادسازی کرده است. در این داستان، کعبه نماد توحید و وحدت امت­ اسلامی، صفا­ و­ مروه نماد پاسداشت از شعائر الهی، اجرام آسمانی نماد برهان ­مستدل، بت نماد طاغوت و تبر نماد مبارزه به تصویر درآمده ­اند.

کلیدواژه ها:

قصص قرآنی ، داستان ابراهیم(ع) ، نمادسازی ، شخصیت های مثبت و منفی

نویسندگان

امیر جباری

دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره). قزوین، ایران

داود معماری

دانشیار گروه علوم قرآن دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره). قزوین، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن ­کریم (۱۴۱۸ق.)، ترجمه ­محمد­مهدی ­فولادوند، تهران: دفتر ­مطالعات ­تاریخ ...
  • انصاری، خواجه ­عبدالله (۱۳۸۲ش.)، مناجات نامه، تصحیح ­و ­مقابله ­محمد­ ...
  • فخر رازی، محمد­ بن ­عمر (۱۴۲۰ق.)، التفسیرالکبیر، بیروت: دار ­احیاء­التراث ...
  • ابن هشام، عبد­الملک­ بن ­هشام (بی­تا)، السیره­ النبویه، بیروت: دار­المعرفه ...
  • ابن ابی حاتم، عبدالرحمن­ بن ­محمد (۱۴۱۹ق.)، تفسیر­القرآن ­العظیم، عربستان: ...
  • ابن ابی زمنین، محمد­بن­ عبدالله (۱۴۲۴ق.)، تفسیر­ابن ­ابی­ زمنین، بیروت: ...
  • ابن­ ابی ­الحدید، عبد­الحمید­بن ­به ­الله (۱۴۰۴ق.)، شرح­ نهج­ البلاغه­لابن ...
  • ابن­ ابی ­زینب، محمد­بن ­ابراهیم (۱۳۹۷ق.) الغیبه­ للنعمانی، تهران: نشرصدوق ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمن ­بن ­علی (۱۴۲۲ق.)، زاد­المسیر­ فی­ علم ­التفسیر، ...
  • ابن خلدون، عبدالرحمن ­بن ­محمد (۱۳۶۳ش.)، العبر­ تاریخ­ ابن ­خلدون، ...
  • ابن ­شعبه ­حرانی، حسن ­بن ­علی (۱۴۰۴ق.)، تحف ­العقول، قم: ...
  • ابن عربی، محمد­بن ­علی (۱۴۲۲ق.)، تفسیر­ابن ­عربی (تاویلات ­عبد­الرزاق)، بیروت: ...
  • ابن عطیه، عبدالحق ­بن ­غالب (۱۴۲۲ق.)، المحرر­الوجیز­فی ­تفسیر­الکتاب ­العزیز، بیروت: ...
  • ابن قتیبه، عبدالله ­بن ­مسلم (۱۴۱۱ق.)، تفسیر­غریب ­القرآن، بیروت: دار­ ...
  • ابوحیان، محمد­بن ­یوسف (۱۴۲۰ق.)، البحر­ المحیط­ فی ­التفسیر، بیروت: دار­الفکر ...
  • ازرقی، محمد­بن ­عبدالله (۱۴۱۶ق.)، اخبار­مکه ­و ­ما ­جاء ­فیها ­من ...
  • ازهری، محمدبن ­احمد (۱۴۲۱ق.)، تهذیب ­اللغه، بیروت: دار­احیاء­التراث ­العربی ...
  • برقی، احمد­بن ­محمد­ بن ­خالد (۱۳۷۱ق.)، المحاسن، قم: دارالکتب ­الاسلامیه ...
  • بروجردی، محمدابراهیم (۱۳۶۶ش.)، تفسیرجامع، تهران: صدر ...
  • بلعمی، محمد­بن ­محمد (۱۳۷۸ش.)، تاریخنامه ­طبری، تحقیق: محمد­روشن، تهران: سروش ...
  • پورنامداریان، تقی (۱۳۸۴ش.)، رمز­ و ­داستان­ های ­رمزی ­در ­ادب ...
  • ثعلبی، احمد­بن­محمد (۱۴۲۲ق.)، الکشف ­و­البیان، بیروت: دار­احیاء­التراث ­العربی ...
  • جزائری، نعمت­ الله (۱۳۸۱ش.)، النور ­المبین ­فی ­قصص­ الانبیاء ­و ...
  • جصاص، احمدبن علی (۱۴۰۵ق.)، احکام القرآن، بیروت: دار­احیاء­التراث ­العربی.جعفریان، رسول ...
  • جفری، آرتور (۱۳۸۶ش.)، واژه های­ دخیل­ در­ قرآن­ مجید، تهران: ...
  • جوادی ­آملی، عبدالله (۱۳۹۵ش.)، تسنیم؛ تفسیر­قرآن ­کریم، قم: اسراء ...
  • جوالیقی، موهوب ­بن ­احمد (۱۹۹۵م.)، المعرب­ من­ الکلام­ الاعجمی ­علی ...
  • جوزجانی، منهاج الدین ­سراج (۱۳۶۳ش.)، طبقات ­ناصری­ تاریخ­ ایران ­و ...
  • چدویک، چارلز (۱۳۹۰ش.)، سمبولیسم، ترجمه مهدی ­سحابی، تهران: نشر­مرکز ...
  • حائری­ طهرانی، علی (۱۳۳۸ش.)، مقتنیات الدرر، تهران: دار­الکتب ­الاسلامیه ...
  • حسن­ بن ­علی، امام­ یازدهم(ع) (۱۴۰۹ق.)، التفسیر ­المنسوب ­الی ­الامام ...
  • حقی ­برسوی، اسماعیل ­بن ­مصطفی (بی­تا)، تفسیر ­روح­ البیان، بیروت: ...
  • حمیری، عبدالله­ بن ­جعفر (۱۴۱۳ق.)، قرب­ الاسناد، قم: موسسه­آل ­البیت(ع) ...
  • خطیب­ شربینی، محمد­بن ­احمد (۱۴۲۵ق.)، تفسیر­السراج­ المنیر، بیروت: دار­الکتب ­العلمیه ...
  • خمینی، روح­ الله (۱۳۷۸ش.)، صحیفه امام، تهران: موسسه­ تنظیم ­و ...
  • خویی، ابوالقاسم (۱۴۱۷ق.)، مصباح­ الاصول، قم: مکتبه ­الداوری ...
  • دهخدا، علی اکبر (۱۳۹۰ش.)، لغت­نامه، تهران: دانشگاه تهران. موسسه انتشارات­ ...
  • راغب ­اصفهانی، حسین­ بن ­محمد (۱۴۱۲ق.)، مفردات ­الفاظ­ القرآن، بیروت: ...
  • زمخشری، محمود ­بن ­عمر (۱۴۰۷ق.)، الکشاف­ عن ­حقائق ­غوامض­ التنزیل­ ...
  • سبحانی ­تبریزی، جعفر (۱۳۸۷ش.)، فروغ ابدیت، قم، بوستان­ کتاب ...
  • سلطان­ علیشاه، سلطان­ محمد ­بن ­حیدر (۱۴۰۸ق.)، بیان­ السعاده ­فی ...
  • سیدرضی، محمد­بن ­حسین (۱۴۱۴ق.)، نهج البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت ...
  • سیوطی، عبدالرحمن ­بن ­ابی­بکر (۱۴۰۴ق.)، الدر­المنثور­ فی ­التفسیر­بالماثور، قم: کتابخانه ...
  • سیواسی، احمد­ بن ­محمود (۱۴۲۷ق.)، عیون­ التفاسیر، بیروت: دار­صادر ...
  • شبر، عبدالله (۱۴۰۷ق.)، الجوهر­ الثمین ­فی ­تفسیر ­الکتاب­ المبین، کویت: ...
  • صادقی­ تهرانی، محمد (۱۴۱۹ق.)، البلاغ ­فی ­تفسیر ­القرآن ­بالقرآن، قم: ...
  • ابن­ بابویه، محمد­بن­ علی (۱۴۰۶ق.)، ثواب ­الاعمال ­و ­عقاب ­الاعمال، ...
  • ____________ (۱۳۸۵ش.)، علل ­الشرائع، قم: کتاب­ فروشی ­داوری ...
  • طبرانی، سلیمان ­بن ­احمد (۲۰۰۸م.)، التفسیر­الکبیر: تفسیر­القرآن ­العظیم، بیروت: عالم ...
  • طبرسی، فضل­ بن ­حسن (۱۳۷۲ش.)، مجمع ­البیان ­فی ­تفسیر ­القرآن، ...
  • ____________ (۱۴۱۲ق.)، تفسیر ­جوامع ­الجوامع، قم: مرکز­ مدیریت ­حوزه­ علمیه­ ...
  • طبری، محمد­ بن ­جریر (۱۳۷۵ش.)، تاریخ ­طبری، ترجمه ­ابوالقاسم ­پاینده، ...
  • ____________ (۱۴۱۲ق.)، جامع ­البیان ­فی ­تفسیر­ القرآن، بیروت: دارالمعرفه ...
  • طریحی، فخر­الدین ­بن ­محمد (۱۳۷۵ش.)، مجمع ­البحرین، تهران: مرتضوی ...
  • طوسی، محمد­ بن ­حسن (بی­تا)، التبیان ­فی ­تفسیر ­القرآن، بیروت: ...
  • عیاشی، محمد بن­ مسعود (۱۳۸۰ق.)، تفسیر ­العیاشی، تهران: مکتبه ­العلمیه ...
  • فراهیدی، خلیل­ بن ­احمد (۱۴۰۹ق.)، کتاب­ العین، قم: نشر­ هجرت ...
  • فضل الله، محمد­حسین (۱۴۱۹ق.)، من­ وحی ­القرآن، بیروت: دار­الملاک ...
  • فیض ­کاشانی، محمد ­بن ­شاه­ مرتضی (۱۴۱۵ق.)، تفسیر­الصافی، تهران: مکتبه ...
  • قرائتی، محسن (۱۳۸۸ش.)، تفسیر نور، تهران: مرکز ­فرهنگی­ درس هایی­ ...
  • قزوینی، سید­مهدی (۱۴۲۶ق.)، المزار: مدخل­ لتعیین ­قبور­ الانبیاء ­و ­الشهداء ...
  • قشیری، عبدالکریم ­بن ­هوازن (۲۰۰۰م.)، لطائف ­الاشارات: ­تفسیر­ صوفی ­کامل­­ ...
  • قطب، سید (۱۹۹۵م.) التصویر­ الفنی ­فی ­القرآن ­الکریم، بیروت: دار­الشروق ...
  • قمی، علی ­بن ­ابراهیم (۱۳۶۳ش.)، تفسیرالقمی، قم: دارالکتاب ...
  • قمی­ مشهدی، محمد ­بن ­محمدرضا (۱۳۶۸ش.)، تفسیر ­کنز ­الدقائق ­و ...
  • کلینی، محمد­ بن ­یعقوب (۱۴۰۷ق.)، الکافی، تهران: دار­الکتب ­الاسلامیه ...
  • مجلسی، محمد­باقر (۱۴۰۳ق.)، بحار­الانوار، بیروت: دار­احیاء­التراث ­العربی.مرعشی­ نجفی، سیدمهدی (۱۳۸۵ش.)، ...
  • مسعودی، علی­ بن­ حسین (۱۳۸۴ش.)، اثبات ­الوصیه ­للامام­ علی ­بن ...
  • مطهری، مرتضی (۱۳۸۴ش.)، مجموعه ­آثار ­استاد ­شهید ­مطهری، تهران: صدرا ...
  • مغنیه، محمدجواد (۱۴۲۴ق.)، التفسیر ­الکاشف، قم: دار­الکتاب ­الاسلامی ...
  • مقاتل­ بن ­سلیمان (۱۴۲۳ق.)، تفسیر ­مقاتل ­بن ­سلیمان، بیروت: دار­احیاء­التراث ...
  • مقری­ فیومی، احمد ­بن ­محمد (۱۴۱۴ق.)، المصباح ­المنیر ­فی ­غریب ...
  • مکارم­ شیرازی، ناصر (۱۳۷۱ش.)، تفسیرنمونه، تهران: دارالکتب ­الاسلامیه ...
  • میرصادقی، جمال (۱۳۷۶ش.)، عناصر­داستان، تهران: انتشارات ­علمی ...
  • نظام­ الاعرج، حسن­ بن ­محمد (۱۴۱۶ق.)، تفسیر­ غرائب ­القرآن­ و ...
  • یعقوبی، احمد­بن ­ابی ­یعقوب (۱۳۷۱ش.)، تاریخ ­یعقوبی، ترجمه محمدابراهیم ­آیتی، ...
  • یزیدی، عبدالله­ بن ­یحیی (۱۴۰۵ق.)، غریب ­القرآن ­و ­تفسیره، بیروت: ...
  • جمال الدین، مرتضی (۱۴۴۰ق.)، موسوعه اهل البیت علیهم السلام القرآنیه، ...
  • نمایش کامل مراجع