اصلاح الگوی تخصیص آب برای افزایش بهره وری آب بخش کشاورزی در حوضه آبریز زاینده رود

زاینده­رود بزرگترین و پرآب ترین رودخانه فلات مرکزی ایران، به واسطه تدوام خشکسالی و افزایش مصرف در بخش­های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت، از بحران مدیریت آب رنج می­برد. با در نظر گرفتن اهداف چندگانه اقتصادی و اجتماعی تا رسیدن به یک سازگاری مدیریتی، بازتخصیص بهینه منابع آب زاینده رود منطبق با ظرفیت منابع موجود اجتناب ناپذیر است. در این مقاله، برنامه اصلاح تخصیص آب زاینده رود به شبکه ­های هفت­گانه آبیاری ارائه شده است. الگوی بهینه تخصیص آب زاینده­رود بین شبکه­ های آبیاری بر اساس اهداف اقتصادی و اجتماعی (اشتغال) ارائه می­شود. برای افزایش بهره­وری بخش کشاورزی، تمهیداتی به­صورت سطوح مداخله شامل اصلاح توزیع آب بین شبکه­ ها در وضعیت موجود کشت، تغییر الگوی کشت، افزایش راندمان آبیاری، و صادرات محصولات کشاورزی ارائه شده و در برنامه­های تخصیص اعمال گردیده است. نیز، نتایج اعمال سطوح مختلف مداخله با یکدیگر و با وضعیت تخصیص فعلی مقایسه شده است. به طور کلی، نتایج به دست آمده نشان می دهد که در توزیع آب بین شبکه های مختلف، اهداف اقتصادی و اشتغال سازگاری دارند و الگوی تخصیص کنونی بین شبکه های آبیاری بهینه نیست. مطابق نتایج به دست آمده، از تلفیق سطوح مختلف مداخله باهم، در شرایط ایده آل (تلفیق تمام سطوح با هم) ارزش هر مترمکعب آب سطحی در بخش کشاورزی تا ۳۰ برابر افزایش می یابد که از این میان، صادرات محصولات به خارج از کشور واصلاح الگوی کشت به ترتیب ۹ و ۳/۷ برابر ارزش آب کشاورزی را افزایش می دهند.

کلیدواژه ها:

تخصیص بهینه منابع آب کشاورزی ، ارزش آب کشاورزی ، الگوی کشت ، اشتغال