تاثیر الگوهای دورپیوندNAO وENSO بر فراوانی و شدت وقوع رودخانه های جوی در ایران

مطالعه الگوهای جوی بزرگ مقیاس که تاثیر معنی داری بر شرایط اقلیمی کشور دارند می تواند به شناخت عوامل تغییرات آب و هوایی و پیش اگاهی از پدیده‎ های زیانبخش جوی مانند ترسالی و خشکسالی کمک کند. در این مطالعه به بررسی اثر پدیده-های نوسان جنوبی (SO) و نوسان اطلس شمالی (NAO) بر فراوانی وقوع و شدت رودخانه های جوی پرداخته شد. رودخانه-های جوی مسیرهای بلند و باریکی هستند که حدود ۹۰ درصد رطوبت جو را در عرض های میانی زمین با خود حمل می-کنند. کمیت شار بخار آب تجمعی (IVT) با استفاده از داده های بازتحلیل ERA۵ در ماه های پربارش در کشور (نوامبر تا می) در بازه ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۰ با گام های زمانی شش ساعته برای شناسایی رودخانه های جوی به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که درصد وقوع رودخانه های جوی در فازهای خنثیSO و NAO به ترتیب ۸۱/۵۵ و ۱۱/۶۷ درصد می باشد. فراوانی وقوع رودخانه های جوی در کشور در فاز منفی SO یا النینو، ۲۶ درصد و در فاز مثبت NAO بسیار بیشتر (۴ برابر) از فاز منفی این پدیده است. این نتیجه با مطالعات گذشته که این دو فاز را با ترسالی های کشور مرتبط دانسته اند همخوانی دارد. بررسی شدت رودخانه های جوی که با شاخص IVT سنجیده شد نیز نشان داد که شدت این پدیده در فاز های منفی SO و مثبت NAO بیشترمی باشد.

کلیدواژه ها:

شاخص SOI ، شاخص NAO ، فراوانی وقوع رودخانه جوی ، شدت رودخانه جوی