مکافئه در قتل عمد در فقه و حقوق ایران

مکافئه یا تساوی میان جرم و مجازات، یکی از اصول بنیادین در مجازات قتل عمد در فقه اسلامی و حقوق ایران است. این اصل بر تناسب میان قاتل و مقتول در ویژگی هایی نظیر آزادی، جنسیت و دین تاکید دارد و در تالش ارتقای کیفری را تضمین کند. قانون مجازات اسلامی، که از مبانی فقه شیعه نشات گرفته است، مکافئره را شرعی زمان برای اجرای قصاص می داند. اما اجرای این اصل در برخی موارد، مانند تفاوت های جنسیتی و دینی، محل بحث و نقره و با تحویل مفاهیم حقوق بشری چالش هایی را ایجاد می کند. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و با مراجعه به منابع فقهی، تفسیری و قانونی، به دنبال پاسخ به این سوال است که اصل مکافئه در قتل عمد چگونه در فقه اسلامی و حقوق ایران تبیین شده و چه چالش هایی در اجرای آن وجود دارد. داده های پژوهش از متون کلاسیک فقهی مانند شرایع الاسلام و قوانین موضوعه مانند قانون مجازات اسلامی استخراج شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مکافئه، بر اساس آیات قرآن (مانند آیه ۱۷۸ سوره بقره) و روایات، در فقه اسلامی جایگاه مهمی دارد و به شکل مستقیم وارد نظام حقوقی ایران شده است. از جمله مصادیق بارز آن، شرط برابری دینی و تفاوت جنسیتی در قصاص است. برای این حال، این جنبه ها در برخی موارد موجب ایجاد نابرابری شده و نیازمند اصلاح یا تفسیری منعطف تر است. پیشنهاد می شود برای هماهنگی بیشتر با مفاهیم حقوق بشر و عدالت اجتماعی، قوانین مرتبط با مکافئه بازنگری شود و مبانی آن با شرایط اجتماعی معاصر تطبیق یابد.

کلیدواژه ها:

مکافئه در قتل عمد ، مکافئه در فقه ، مکافئه در حقوق ایران ، مکافئه