تجزیه خوشهای ژنوتیپهای گندم با استفاده از صفات زراعی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خمیر نان در شرایط آبیاری و خشکی

کمبود آب در ایران همواره به عنوان عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی به شمار میرود. محدودیت آب و تنش خشکی به طور معمول بر مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان اثر منفی دارد و این کاهش در میزان رشد همواره با تغییرات مهمی در خصوصیات کیفی و عملکرد گیاهان زراعی همراه است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر تنش خشکی بر صفات زراعی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خمیر (شامل سختی دانه و شاخص گلوتن) ژنوتیپهای مختلف گندم در دو رژیم رطوبتی (آبیاری و تنش خشکی) به صورت اسپلیت پالت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی انجام شد. مقایسه میانگین صفات در شرایط خشکی و آبیاری در دو سال زراعی مختلف بیانگر تفاوت زیاد میانگین ها برای صفات مورد مطالعه بود. با توجه به نتایج تجزیه خوشها ی انجام شده بر مبنای صفات مورفولوژی و کمی مرتبط با عملکرد در شرایط آبیاری و تنش خشکی، ژنوتیپهای مورد مطالعه در هر دو شرایط آبیاری در ۵ گروه قرار گرفتند. ارقام کراس سبالن، آذر۲، کوهدشت، هما و دانش در هر دو شرایط آبیاری در یک گروه قرار گرفتند و از نظر تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله و عملکرد دانه در بوته در مقای سه با سایر گروهها بیش ترین میانگین را داشتند. نتایج تجزیه خوشهای براساس ویژگیهای کیفی خمیر، ۴ گروه جداگانه از نظر کلیه صفات در شرایط آبیاری و در شرایط تنش خشکی را نشان داد. ژنوتیپ WS-۹۰-۱۸ و ارقام افالک، آذر۲، آفتاب، تایگر، دانش، ریژاو و ساتین بیش ترین میانگین سختی دانه و شاخص گلوتن را در هر دو شرایط آبیاری به خود اختصاص داده بودند. این ارقام میتوانند در برنامه های بهنژادی با هدف بهبود عملکرد دانه و خصوصیات کیفی خمیر در شرایط تنش خشکی و برای انتقال صفات مذکور در برنامه های دورگگیری مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

آمار چند متغیره ، خشکی ، سختی دانه ، عملکرد دانه ، گلوتن ، گندم