ارزیابی مشکالت بالقوه گرفتگ ی آبیاری قطرای (مطالعه موردی: طرح آب یاری سیستان، هیرمند -۱)

مشکل گرفتگی گسیلندهها، مهم ترین جنبه نگرانی در بهرهبرداری از سیستم های آبیاری قطرای، محسوب می شود. در پژوهش حاضر، مشکالت بالقوه گرفتگی آبیاری قطرای در اثر عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در طرح آبیاری دشت سیستان، هیرمند-۱ ، زابل مورد ارزیابی قرار گرفت. بهمنظور ارزیابی پتانسیل شن های روان موجود در منطقه بهعنوان یکی از عوامل فیزیکی بالقوه در بروز مشکالت گرفتگی، نمونههای شن های روان از پنج نقطه واقع در مجاورت ایستگاه پمپاژ جمعآوری شد. نمونههای آب طی سال آبی ۱۳۹۶- ۱۳۹۵ از منبع تامین آب طرح آبیاری (مخزن چاهنیمه ۱) بهصورت ماهانه جمع آوری گردید. درجه تناسب منبع آب مطالعاتی برای آبیاری با استفاده از گونه های مختلفی از نمایههای کیفی ارزیابی سختی، شوری و قلیائیت و نمایههای بیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. درجه تناسب منبع آب مطالعاتی برای آبیاری قطرای با استفاده از رهنمودهای باکس و ناکایاما (Bucks and Nakayama, ۱۹۷۹) ، روش رتبهدهی باکس و همکاران (Bucks et al. , ۱۹۷۹) و نمایههای ارزیابی پتانسیل خورندگی آب و ترسیب کربنات کلسیم مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس روش ویلکاکس، در سراسر دوره مطالعاتی، کیفیت منبع آب مطالعاتی در کالس C۳S۱ قرار داشت. عواملی چون رسوب کربنات کلسیم، ترکیبات آهن، منگنز و نیترات، عوامل بیولوژیکی و ورود شنهای روان به داخل سیستم آبیاری از محل سیستم پمپاژ و روزنه قطرهچکانها از مهم ترین عوامل موثر بر بروز مشکالت گرفتگی در منطقه طرح محسوب میشوند. به جز خطر بروز گرفتگی از طریق ترسیب کربنات کلسیم، تهدید ناشی از سایر عوامل فوق دارای سطحی ناچیز تا بینابینی بود. نتایج نشان داد که مخزن چاهنیمه ۱ بهعنوان منبع تامین آب سیستم های آبیاری قطرای از کیفیت مناسبی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

دشت سیستان ، فیلتراسیون ، کیفیت آب ، مخزن چاهنیمه ۱