شناخت ویژگی های کالبدی و فناوری ساخت مناره های منفرد در مناطق مرکزی ایران (نمونه موردی: مساجد جامع)

در دوره های تاریخی پس از اسلام یکی از بناهای حائز اهمیت، مساجد جامع هر شهری بوده است. یکی از نشانه های منحصربه فرد برای مساجد جامع، گلدسته ها و مناره ها بوده که ویژگی های شکلی و فرمی و ساختاری دارند. ازآنجاکه مناطق مرکزی ایران سیطره وسیعی را به خود اختصاص داده اند، مناره های منفرد ساخته شده در این مناطق انتخاب شده اند؛ از طرفی مناره های منفرد، قبل از ساخت گلدسته و مناره های زوجی ساخته شده اند و دارای قدمت بیشتری هستند. این تحقیق بر آن است به شناخت ویژگی های شکلی و فرمی و چگونگی ساخت مناره های منفرد در مساجد جامع بپردازد. این پژوهش به صورت کیفی و با مطالعه دوازده نمونه انجام شده است. در جمع آوری اطلاعات، از مطالعات کتابخانه ای، مشاهده و برداشت میدانی و مصاحبه با استادکاران معماری سنتی بهره برده شده است. سپس نمونه های مطالعه شده ازطریق مدل سازی با نرم افزارهای سه بعدی ترسیم و چگونگی ساخت آن ها بررسی خواهد شد؛ به گونه ای که در ابتدا به معرفی مناره های منفرد ساخته شده در مساجد جامع ایران و اجزای تشکیل دهنده آن ها اشاره خواهد شد. سپس در انتها گونه شناسی آن ها به روش ساخت مناره های منفرد انجام خواهد شد. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که ازنظر شکل، پلان مناره های منفرد دایره ای و راست گردند و هرقدر ارتفاع مناره بیشتر باشد، قطر دیوار خارجی آن بیشتر گرفته می شد. ازنظر حجم، مناره های منفرد عموما به اشکال استوانه و مخروط ناقص هستند. همچنین دو نوع کلاف چوبی در ساخت این مناره ها استفاده شده و تمامی مراحل ساخت دیوار خارجی همراه با ساخت پله ها انجام می شده است

کلیدواژه ها:

مساجد جامع ، مناره های منفرد ، گونه شناسی ، فناوری ساخت ، مناطق مرکزی ایران