اسانس زنیان؛ اجزای شیمیایی، سمیت تدخینی و خواص ضدتغذیهای روی حشرات کامل

شپشه دندانه دار برنج، Oryzaephilus surinamensis (L.)، از آفات مهم دانه های برنج در ایران و بسیاری از کشورهای جهان می باشد. استفاده از آفتکش های شیمیایی اثرات جانبی متعددی مانند آلودگی محیط زیست، تهدید سالمتی انسان و موجودات غیر هدف و افزایش مقاومت آفات را در پی داشته است. بنابراین، استفاده از عوامل کم خطر و کارآمد در مدیریت حشرات آفات ضروری می باشد. در پژوهش حاضر، اجزای شیمیایی، سمیت تدخینی و خواص ضدتغذیهای اسانس زنیان روی حشرات کامل شپشه دندانه دار برنج بررسی شد. بررسی اجزای شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی نشان داد که ترپن های سیمول (۲۶.۱۶ درصد)، گاما-ترپینن (۲۵.۳۶ درصد) و تیمول (۴۳.۰۷ درصد) بیشترین مقدار را در این اسانس داشتند. اسانس زنیان سمیت تدخینی قابل توجهی روی حشرات کامل آفت نشان داد؛ به طوریکه مقدار غلظت های کشنده ۵۰ درصد آن (LC۵۰ ۵۰) برابر با ۱.۴۹۲، ۰.۸۶۰ و ۰.۶۰۳ میکرولیتر بر گرم بهترین تیب در زمان های ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت برآورد گردید. استفاده از غلظت کشنده ۳۰ (LC۳۰ ۳۰) ۲۴ ساعته اسانس (۰.۸۵۸ میکرولیتر بر گرم) موجب کاهش شاخص های تغذیه ای آفت بعد از ۵ روز شد. شاخص بازدارندگی تغذیه ای اسانس تحت تاثیر غلظت مذکور ۴۳.۹۸ درصد محاسبه گردید. با توجه به خواص کشندگی و ضدتغذیه ای قابل توجه روی حشرات کامل شپشه دندانه دار برنج، می توان اسانس زنیان را به عنوان یکی از عوامل کارآمد، در دسترس و کم خطر در مدیریت این آفت پیشنهاد داد.

کلیدواژه ها:

اسانس زنیان ، اجزای شیمیایی ، سمیت ، شپشه دندانه دار برنج