سمیت تدخینی و خواص ضدتغذیهای اسانس زیره روی شپشه دندانه دار برنج Oryzaephilus surinamensis (L.)

شپشه دندانه دار برنج، Oryzaephilus surinamensis (L.) (Coleoptera: Silvanidae)، یکی از مهمترین آفات محصولات انباری از قبیل دانه های برنج و اغلب غلات می باشد. به دلیل اثرات زیان بار کاربرد سموم شیمیایی از قبیل آلودگی محیط زیست و تهدید سلامتی انسان، استفاده از ترکیبات کم خطر طبیعی مانند ترکیبات استخراج شده از گیاهان به یکی از روش های نوین در کنترل آفات تبدیل شده است. در این پژوهش، سمیت تدخینی و خواص ضدتغذیهای اسانس زیره روی حشرات کامل شپشه دندانه دار برنج بررسی شد. بررسی اجزای شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی نشان داد که ترکیبات سیمول (۳۱.۹۶ درصد)، گاما-ترپینن (۳۹.۸۹ درصد) و ۲-متیل-۳-پروپانال (۷.۷۳ درصد) ترکیبات غالب آن بودند. اسانس زیره دارای سمیت تدخینی قابل توجهی روی حشرات کامل آفت بود. تجزیه پروبیت داده ها نشان داد که مقدار غلظت های کشنده ۵۰ (اسانس۵۰LC درصد) در زمان های ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت به ترتیب برابر با ۰.۷۰۱، ۰.۵۵۵ و ۰.۳۹۴ میکرولیتر بر گرم بود. استفاده از غلظت کشنده ۳۰ (۳۰LC درصد) ۲۴ ساعته اسانس موجب کاهش شاخص های تغذیه ای آفت شامل شاخص مصرف، نرخ مصرف نسبی و نرخ رشد نسبی بعد از ۵ روز شد. شاخص بازدارندگی اسانس تحت تاثیر غلظت مذکور ۴۸.۹۸ درصد برآورد گردید. به عبارت دیگر، اسانس زیره عالوه بر داشتن خاصیت کشندگی، دارای اثرات ضدتغذیه ای قابل توجهی هم روی حشرات کامل شپشه دندانه دار برنج بود. بنابراین، اسانس زیره می تواند به عنوان یکی از عوامل کارآمد و در دسترس در مدیریت شپشه دندانه دار پیشنهاد گردد.

کلیدواژه ها:

اسانس زیره ، اجزای شیمیایی ، سمیت ، شپشه دندانه دار برنج