گیاه پالایی خاک های آلوده در معدن مس سونگون ورزقان

آلودگی محیط زیست به فلزات سنگین یکی از نگرانی های عصر حاضر به شمار می رود. سمیت فلزات سنگین و تجمع آن ها در زنجیره های غذایی یکی از اصلی ترین معضلات زیست محیطی و بهداشتی جوامع مدرن است. معدن کاری از منابع بالقوه ورود فلزات به داخل محیط است. از مهمترین اثرات سوء زیست محیطی ناشی از معدن کاری، تخریب منطقه معدنی حاصل از فعالیت های استخراجی و تحت تاثیر قرارگرفتن بوم سامانه منطقه است. وسعت زمین های تحت تاثیر فعالیت های معدن کاری به ویژه محلهای انباشت پسماند روز به روز افزایش می یابد. در صورت عدم مدیریت مناسب و یا انباشت در فضای باز به راحتی تحت تاثیر فرسایش بادی یا آبی قرارگرفته و در نتیجه آلاینده های فلزی و حتی غیرفلزی موجود در خود را وارد محیط های پیرامونی می کنند. اگرچه امکان اصلاح خاک های آلوده به فلزات سنگین با استفاده از تکنیک های شیمیایی، فیزیکی و یا زیستی وجود دارد، اما روش های فیزیکی و شیمیایی اصلاح مناطق آلوده به فلزات سنگین هزینه بر، وقت گیر و تخریب کننده محیط زیست می باشند. از این رو، طی سالهای اخیر دانشمندان و مهندسین درصدد طراحی و توسعه ی تکنیک های زیستی برآمدند که بتوانند مکان های آلوده به فلزات سنگین را بدون آنکه بر حاصلخیزی و تنوع بیولوژیکی خاک اثرات سوئی داشته باشند پاکسازی و تعدیل نمایند. امروزه شناسایی گیاهان مقاوم به آلودگی بسیار اهمیت دارد. زیرا یکی از کاربردهای آن، کاشت در مکان های آلوده و صنعتی جهت پاک سازی محیط است. در این زمینه فناوری گیاهپالایی یک فرآیند پایدار، ارزان قیمت و دوستدار محیط زیست است که استفاده توام از گیاهان و میکروارگانیسم ها را برای پالایش بسترهای آلوده فراهم می سازد. گیاهپالایی به دلیل بهره گیری از گیاهان از لحاظ زیبایی نیز بسیار خوشایند است. از میان روش های مختلف گیاهپالایی، سه روش تثبیت، استخراج و تصعید گیاهی برای پالایش خاک های آلوده به فلزات سنگین بکار می روند. در روش استخراج گیاهی از شاخص تجمع زیستی استفاده می شود که از تقسیم غلظت فلز سنگین در برگ درخت به غلظت همان فلز در خاک پای درخت حاصل می شود که اگر عدد حاصل بالای یک باشد نشان دهنده بیش انباشت گردوغبار درخت است.

کلیدواژه ها:

جنگلهای ارسباران ، فلزات سنگین ، گیاهپالایی ، معدن مس سونگون