نقش حکمرانی محلی در مدیریت پایدار منابع آب

عدم درک صحیح از عواقب برهم خوردن تعادل منابع-مصارف، کاهش تابآوری، زوال اکوسیستم های وابسته به آب و... موجب گردیده تا در این سالها شکاف وسیعی میان عرضه و تقاضای آب و نیز میان ظرفیت تجدیدپذیری منابع آب و مصارف آب شکل گیرد. این یعنی ناپایایی که سرانجام آن نابودی منابع است. در این خصوص عدم توجه به تفاوت شرایط «در ابعاد فرهنگ و ارزش ها»، «اقتصاد و زیرساخت ها»، «جغرافیا، اقلیم و اکوسیستم» با یکدیگر و عدم توجه به کنشگران محلی از منابع مهم خطای مدیریت آب محسوب می شوند. به شرط مقبولیت سیاست های ملی، برای پیاده سازی آنها بایستی اقدامات راهبردی زیر مدنظر قرارگیرد: الف- جلب اعتماد جامعه محلی، که خود نیازمند شفافیت و پاسخگویی است، ب- اختیار دادن به جامعه محلی در تدوین سیاست های محلی، ج- شناسایی کنشگران کلیدی محلی و مشارکت دادن آنان در فرآیند مدیریت آب. ساختارها و فرآیندهای مطلوب برای اعمال چنین اقداماتی مستلزم حکمرانی آب خواهد بود. حکمرانی آب مجموعه ای از نهادها و فرآیندها است که از طریق آن «اهداف مدیریت» شناسایی می شوند. بنحوی که حکمرانی خوب آب به دنبال تعریف اهداف خوب برای مدیریت و مدیریت آب به دنبال بهبود نتایج در مسیر اهداف است. نکته مهم اینکه مدیریت یکپارچه آب، به دنبال اجرای بخشی از حکمرانی خوب می باشد. تالش بشر همواره در مسیر و نهایتا به نهادسازی »سازوکار کنش جمعی« منافع مشترک، به تدوین منجر گشته است. نهادها، ساختارها و سازوکارهای نظم و همکاری هستند که رفتار گروههای انسانی را در دستیابی به هدفی مشترک راهبری می کنند. نبود نهاد، به تراژدی منابع مشترک و غارت هر منبع عمومی با دسترسی آزاد منجر می گردد. با توجه به نوع مسئله مدیریت آب در سطوح مختلف، انواع کنش جمعی رسمی و عرفی در حال وقوع است. اما عدم یکپارچگی میان آنها، موجب ناکامی سیاست های ملی شده است. با مدیریت یکپارچه آب، باید به ایجاد همراستایی و رفع تعارضات پرداخته شود. تار و پود نظام تصمیم گیری بر اساس اصل تفویض »حوزه اختیار و عمل«. استوار است بدون شک با تفویض و یکپارچگی میان مقیاسهای مختلف در سیاست گذاری، مدیریت و اقدامات اجرایی در مقیاس حوزه آبخیز با تاکید بر نقش مردم و مشارکت کنشگران در مقیاس محلی و منطقه ای، اثربخشی مطلوب حکمرانی آب را بدنبال دارد.

کلیدواژه ها:

حکمرانی محلی ، کنشگران ، کنش جمعی ، تفویض ، مدیریت یکپارچه آب