ارزیابی پیامدهای تغییرات کاربری اراضی بر وضعیت کیفی آب رودخانه زاینده رود

میزان آب خروجی از سد زاینده رود بر اساس آمار درازمد ۵.۱ میلیارد متر مکعب در سال، جمع آب مصرفی توسط بخش کشاورزی از زاینده رود شامل آب های سطحی و زیرزمینی برابر ۴۴۰۰ میلیون متر مکعب در سال و میزان مصرف آفت کش های مختلف در اراضی آبخور وضع زاینده رود (۲۲۰ هزار هکتار) به ترتیب بار بر صدهزار تن و ۴۵۰ تن است. به دریافت کم بودن بازده آبیاری در این بخش، که براساس تحقیقات انجام شده مقدار آن در روش های آبیاری سطحی برای برخی اراضی کشاورزی استان اصفهان دود ۴۲ درصد برآورد شده است. در این پژوهش ویژگی های کاربری اراضی و منابع آلاینده در وضع آبخیز زاینده رود شناسایی شدند و سه محلهای نمونه گیری برای بررسی وضعیت آلودگی براساس همان کاربری ها تعیین گردیدند. در مجموع ۹ محل در امتداد رودخانه انتخاب شدند. موقعیت این ایستگاه ها طوری انتخاب گردیدند که تاثیر مناطق جمعیتی پرتراکم و صنایع واقع در وضع در کاهش یا افزایش آلودگی زاینده رود سنجیده شود. برای تعیین کیفیت آب و مقدار آلودگی آن ۷ فراسنج فیزیکی و شیمیایی مهم آلودگی بر اساس امکانات و میزان دسترسی به منطقه اندازه گیری گردیدند. این فراسنج ها عبارتند از BOD، DO، غلظت PO۴ و NO۳ به روش استاندارد متد و با استفاده از دستگاه الکتروفتومتر استفاده شد. موازق با نتایج انجام شده، در فصلهای تابستان، پاییز و بهار، میزان PO۴ در ایستگاه های چوم، اژیه و ورزنه و میزان NO۳ در چم، آسمان، زیار و ورزنه باالترین که با توجه به نسبت کاربری های اراضی در این ایستگاه ها میزان باالی نیترات و فسفات را می توان به کاربری کشاورزی در این ایستگاه ها و مصرف باالی سموم آفتکش نسبت داد. میزان BOD در زهک زرین شهر در طی ۴ فصل باالترین که دلیل آن را می توان استقرار صنعت بوبین آهن در این منطقه و آلوده شدن آب به وسیله فاضلاب های آن دانست. همچنین، میزان اکسیژن محلول در فصلهای تابستان و بهار در ایستگاه ورزنه، پایین ترین ایستگاه بررسی شده، به کمترین مقدار خود می رسد، نشان دهنده آن است که هر چه از سراب رود به سمت پایاب آن دسترکت می کنیم از کیفیت آب تا حد قابل توجهی کاسته می شود.

کلیدواژه ها:

BOD ، DO ، PO۴ ، NO۳