طراحی برنامه درسی اسلامی در پرتو سوره لقمان: چشم انداز قرآنی برای تعالی فردی و اجتماعی

تربیت دینی به عنوان نیرویی درونی نقش موثر و کلیدی در سعادت فردی و اجتماعی انسان دارد و نیازمند بنیان گذاری بر اصولی صحیح و علمی است. در نظام آموزشی کشور، عدم توجه به آموزه ها و معیارهای صحیح تربیت دینی، پیامدهایی چون شخصی انگاری دین، انکار نقش زیرساختی آن در زندگی، کمرنگ شدن جایگاه دین در نظام آموزشی، و همرده دانستن آن با سایر ابعاد تربیت را در پی داشته است. پژوهش حاضر به منظور تبیین ماهیت عناصر برنامه درسی تربیت دینی بر اساس آموزه های سوره لقمان انجام شده است. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از تفسیر تسنیم اثر آیت الله جوادی آملی (۱۴۰۱) و کتاب تفسیر سوره لقمان اثر حجت الاسلام قرائتی (۱۳۹۶) به عنوان منابع اصلی انجام شد. بر اساس یافته های پژوهش، مولفه های تربیت دینی در قالب ده عنصر از الگوی برنامه درسی اکر منطق برنامه درسی (سه مضمون اصلی و ۲۰ مضمون فرعی) اهداف برنامه درسی (۴ مضمون اصلی و ۳۰ مضمون فرعی)، محتوا (۶ مضمون اصلی و ۲۷ مضمون فرعی)، روش های یاددهی - یادگیری (۴ مضمون اصلی و ۱۲ مضمون فرعی)، نقش تسهیلگر (۳ مضمون اصلی و ۱۰ مضمون فرعی)، مواد و منابع یادگیری (۳ مضمون اصلی و ۷ مضمون فرعی)، زمان (۲ شاخص)، فضا (۳ شاخص)، گروه بندی (۷ شاخص)، ارزشیابی (۳ مضمون اصلی و ۱۰ مضمون فرعی) شناسایی و استخراج شدند. این یافته ها نشان می دهند که سوره لقمان حاوی شاخص های جامع تربیت دینی است و بی توجهی به این شاخص ها منجر به عدم دستیابی به هدف نهایی تربیت دینی، یعنی "حیات طیبه" می شود. بر این اساس، می توان با استفاده از ویژگی های استخراج شده، زمینه تحول در برنامه درسی تربیت دینی را فراهم کرده و جذابیت، کارآمدی و رضایت مخاطبان را افزایش داد.

کلیدواژه ها:

تربیت در قرآن ، برنامه درسی ، تربیت دینی ، سوره لقمان